Siyasette seçim tarihi tartışmaları sürüyor. Kamuoyunun karşılığını merakla beklediği bahisle ilgili Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, seçim için en uygun tarihin 14 Mayıs 2023 olduğunu lisana getirdi.
Peki seçime giden süreçte takvim nasıl işleyecek? İşte 10 soruda Cumhurbaşkanı Seçimi ve 28. Devir Milletvekili Genel Seçimi merak edilenler…
1) SEÇİMİN YENİLENMESİ KARARI NASIL ALINIR?
Anayasa’nın 116. hususuna nazaran, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), üye tam sayısının beşte üç çoğunluğuyla seçimlerin yenilenmesine karar verebiliyor.
Cumhurbaşkanının da seçimlerin yenilenmesini kararı alma hakkı bulunuyor. Bu biçimde yenileme kararı verilmesi halinde genel seçim ile cumhurbaşkanı seçimi birlikte yapılacak.
2) SEÇİMİN YENİLENMESİ KARARI ALINDIKTAN KAÇ GÜN SONRA SEÇİM YAPILIR?
Cumhurbaşkanı Seçim Kanunu’nun 3’üncü unsuruna nazaran, seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde bu karar 48 saat içinde Resmi Gazete’de yayımlanacak ve 60. günü takip eden birinci pazar günü Cumhurbaşkanı ile milletvekili genel seçimi birlikte yapılacak.
3) SEÇİMİN YENİLENMESİ KARARI ALINIRSA, MEVCUT CUMHURBAŞKANININ MİSYONU DEVAM EDER Mİ?
Cumhurbaşkanı Seçimi Kanunu’nun, “Seçim sistemi ve uygulanması”nı düzenleyen 4. unsurunun 4. fıkrası, “Cumhurbaşkanının vazife mühletinin dolması yahut seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi ya da seçimlerin tamamlanamaması hallerinde, yenisi vazifeye başlayıncaya kadar mevcut Cumhurbaşkanının vazifesi devam eder.” kararını içeriyor.
4) SEÇİM YASALARINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER NE VAKİT UYGULANIR?
Anayasa’nın 67. hususunun son fıkrası, “Seçim kanunlarında yapılan değişiklikler, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanmaz.” kararını içeriyor.
Seçimlerde yüzde 10 olarak uygulanan ülke seçim barajını yüzde 7’ye indiren, ittifakın aldığı oyların milletvekili hesabı ve dağılımını değiştiren Milletvekili Seçimi Kanunu ile Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 6 Nisan 2022’de Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmişti. Buna nazaran, seçim yasasında yapılan son değişiklik, 6 Nisan 2023’ten sonra yapılacak seçimlerde uygulanabilecek.
5) SEÇİM MADDESİNDEKİ DEĞİŞİKLİĞİNİN UYGULANMASINDA GEÇEN BİR YILLIK MÜHLET İÇİN ‘SEÇİMİN BAŞLANGIÇ TARİHİ’ Mİ ‘OY VERME GÜNÜ’ MÜ TEMEL ALINIR?
Yüksek Seçim Heyeti (YSK), 4 Mart 2011 tarihli 40 sayılı kararıyla, 298 sayılı Seçimlerin Temel Kararları ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun ile 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair 5980 Sayılı Kanun’un uygulanma müddetini tartışmıştı.
Kurul, seçimin 12 Haziran 2011 Pazar günü yapılmasına karar verildiğini, seçim maddesine ait değişikliklerin ise 10 Nisan 2010 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak birebir gün yürürlüğe girdiğini belirtmişti. Şura, yasa değişikliğinin uygulanmasına ait hesaplamada “oy verme tarihini” temel almıştı. YSK’nin bu kararı öteki seçimlerde de uygulanacak. Bu durumda, hesaplamada “oy verme günü” temel alınacak.
6) SEÇİM KARARI ALINMASININ AKABİNDE YSK’DA SÜREÇ NASIL İŞLEYECEK?
Seçim tarihine ait kararın alınmasının akabinde YSK, Cumhurbaşkanı ve 28. Devir Milletvekili Seçimi için takvimi belirleyip seçimin başlangıç tarihini duyuracak. YSK, iki seçim için tek takvim hazırlayacak. Seçimin iş ve süreçlerini yürütecek YSK’de seçimle ilgili tüm süreçler bu takvime nazaran işleyecek.
7) CUMHURBAŞKANI SEÇİMİNDE BİRİNCİ OYLAMADA ÇOĞUNLUK SAĞLANAMAZSA, İKİNCİ OYLAMA NE VAKİT YAPILACAK?
Çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü seçmenler bir sefer daha sandık başına gidecek. Bu seçime, birinci oylamada en çok oy alan iki aday katılacak ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilecek.
Oylamalara tek adayla gidilmesi halinde, oylama referandum halinde yapılacak. Geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilecek.
8) SEÇİME GİREN SİYASİ PARTİLERİN BARAJ HESAPLAMASI NASIL YAPILACAK?
Siyasi partilerin milletvekili çıkarabilmesi için ya tek başına ülke seçim barajını geçmesi ya da bir ittifak içerisinde yer alması ve bu ittifakın toplam oyunun geçerli oylara nazaran belirlenmiş ülke barajını geçmesi gerekecek.
9) YENİ SEÇİM MADDESİNE NAZARAN, İTTİFAKTAKİ KAÇ PARTİ SEÇİM BARAJINI AŞMIŞ SAYILACAK?
9- Yeni seçim maddesine nazaran, ittifaktaki kaç parti seçim barajını aşmış sayılacak?
Seçim yasasında değişiklik yapan 7393 sayılı Kanunun 2. unsuruna nazaran, ittifakta yer alan partilerin farklı başka yüzde 7’yi geçmesi gerekmiyor. İttifakın aldığı oy toplamı genel baraj olan yüzde 7’yi geçtiğinde ittifak içindeki tüm partiler barajı geçmiş sayılacak.
10) İTTİFAK İÇİNDEKİ PARTİLERİN MİLLETVEKİLİ SAYILARI NASIL HESAPLANIR?
Oy toplamı genel barajı geçtiği takdirde, ittifakı oluşturan siyasi partilerin milletvekili sayıları, ittifakın aldığı toplam milletvekili sayısının, her partinin aldığı oy oranına nazaran dağıtılarak hesaplanacak.
