İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü bünyesindeki Türkiye Nüfus Arşivi’nde yaklaşık 110 bin nüfus kütüğü ve 500 milyon nüfus dayanak dokümanı bulunuyor.
Yangın, sarsıntı ve sel üzere afetler ile devamlı kullanım münasebetiyle yıpranan ve hasarlı hale gelen arşiv dokümanlarının korunması ve yok olmaktan kurtarılması maksadıyla Dijital Arşiv Projesi yürütülüyor.
Burada vazifeli 29 restoratör, yıllar içinde yıpranan ve onarıma gereksinim duyan dokümanların tamiratını yapıyor. Onarılan evraklar daha sonra dijital ortama aktarılıyor.
Bugüne kadar yaklaşık 470 milyon doküman dijitalleştirildi.
Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü Arşiv Daire Başkanlığı Doküman İdaresi ve Onarım Şube Müdürü Emin Kutluğ, AA muhabirine, Genel Müdürlükteki arşiv depolarında, geçmişten bugüne, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının kimlik, ikamet, aile bağları üzere bilgilerini içeren milyonlarca doküman bulunduğunu söyledi.
Bu arşivin korunması ve gelecek jenerasyonlara aktarılmasının değerine işaret eden Kutluğ, “Arşivimiz, canlı kayıt dediğimiz tüzel dokümanları ihtiva etmektedir. O denli ki rastgele bir kayıt kaybolduğu vakit o kişinin bütün hukuksal ve mali hakları kaybolmaktadır. Bu bakımdan bu evrakların çok titizlikle saklanması gerekmektedir.” dedi.
“BELGELER HEM RESTORE EDİLİYOR HEM DE CİLTLENİYOR”
Kutluğ, tek nüsha olan nüfus belgelerinden bir kısmının yıllar içinde yıprandığını ve hasarlı hale geldiğini belirterek, “Bu defterler ve dokümanlar, tasnif kümemizde evvel değerlendirilmekte ve birleştirilmektedir. Onarıma muhtaçlığı olanlar onarım ünitesine iletilmektedir.” diye konuştu.
BELGELER 142 YILIN KAYITLARINI TAŞIYOR
Belgelerin, 81 vilayette yaşayanlara ilişkin 142 yılı kapsayan bilgiler içerdiğini söz eden Kutluğ, “Nüfus kütüklerimizin en eski tarihli olanı 1881 yılına aittir. 1881’de kadın nüfus, birinci defa nüfusa ve kütüğe kaydedilmiş, sayıma dahil edilmiştir.” bilgisini verdi.
Kutluğ, yıllar içinde yıpranan nüfus belgelerinin, uzmanlar tarafından tasnif edilmesinin akabinde restoratörlerce titizlikle onarıldığını anlatarak, şöyle devam etti:
“Bugüne kadar 1,5 milyon sayfa dokümanın onarımını tamamladık. 110 bin cilt nüfus kütüğünün yaklaşık 70 bininin onarıma muhtaçlığı var. Bugüne kadar hafif hasarlı olan defterlerimizin 40 bininin hem onarımı hem de dijital çekimi tamamlandı. Kalan 70 bin defterin en kısa vakitte tasnifleri ve onarımlarının tamamlanması ve ivedilikte dijital arşive dönüştürülmesi için çalışıyoruz.”
“DEFTERLER YIPRANMAKTAN KURTULACAK”
Dijital ortama aktarılan bilgilere hem daha kolay ulaşılacağını hem de ilgili evrakın tekrar tekrar kullanılmasına gerek duyulmayacağını söyleyen Kutluğ, “e-Devlet uygulaması kapsamında, ilgili yerlere bunların imajları gönderilecek. Böylelikle uzmanlarımız yalnızca bilgisayar başında süreçlerini yürütecek ve defterler yıpranmaktan kurtulacaktır.” sözlerini kullandı.
Emin Kutluğ, “Türkiye Nüfus Arşivi, Türkiye’nin ulusal hafızasıdır. Bu hafızanın korunması ve gelecek jenerasyonlara aktarılması için çalışmaktayız.” dedi.
ÖZEL YAPIŞTIRICI VE KİMYASALLAR KULLANILIYOR
Restoratör Gülsüm Özkan da evrakların, tasnif kısmında sınıflandırılmasının akabinde kendilerine geldiğini söyleyerek, şunları kaydetti:
“Restorasyon çalışmalarında, evrakların birinci olarak genel durumlarına bakıp paklık çalışmalarına başlıyoruz. Kıvrılmış yahut yırtılmış evraklar varsa bunların birinci olarak toparlanması basamağıyla devam ediyoruz. Paklık kademesini kağıt için uygun fırça ve silgilerle gerçekleştirdikten sonra kağıda uygun özel yapıştırıcı ve kimyasallar kullanarak sağlamlaştırma çalışmalarını gerçekleştiriyoruz.”
Özkan, onarım kısmında deforme olduğu için okunamayacak hale gelen evraklar üzerinde de çalıştıklarını lisana getirerek, şöyle devam etti:
“Okunamayacak hale gelen evraklarda sağlamlaştırmak ismine özel kimyasal solüsyonlar kullanarak sayfaların açılmasını, onlardaki düzeltmeleri sağlıyoruz. Daha sonra eksik, yırtılan kısımlarda asitsiz kağıtlarla tamamlama, yapıştırma üzere özel süreçler uyguluyoruz.”
“EN AZ 100-150 YIL KADAR SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ SAĞLANIYOR”
Restorasyon çalışmalarının tamamlanmasının akabinde dokümanların dijital arşiv kısmına gönderildiğini anlatan Özkan, “Dijital arşivde taranan evraklar daha sonra ciltlenmek için ciltleme kısmına gönderiliyor. Orada ciltlenen dokümanlar, daha sonra arşivlenmek üzere özel kutularda arşiv kısımlarına koyuluyor.” formunda konuştu.
Özkan, onarım süreçleriyle dokümanların tamiratının yanı sıra korunmasının da sağlandığına dikkati çekerek, “Dijital arşiv kısmında, dijital ortama aktarılan evraklara süresiz olarak oradan ulaşılabiliyor. Evrakların asıllarının saklandığı özel arşiv odalarımız var. Bu alanlardaki dokümanların, özel şartlarda saklandığı için en az 100-150 yıl kadar sürdürülebilirliği sağlanıyor.” dedi.
