Panik atak, ani ve nizamlı olarak bir panik ya da kaygı hissinin tesiri altında kalınan bir anksiyete bozukluğudur.
Hemen herkes belirli vakitlerde telaş ve panik hissi yaşayabilir. Bu his gergin, gerilimli yahut tehlikeli durumlara karşı verilen doğal bir reaksiyondur.
Ancak panik atak bozukluğundan muzdarip bir kişi için anksiyete, telaş, panik ve gerilim hisleri hem nizamlı olarak, hem de ekseriyetle besbelli bir sebep olmaksızın ortaya çıkar.
Panik Bozukluğu ise panik atak ile bağlantılı bir ruhsal rahatsızlıktır. Beklenmedik biçimde tekrarlayan panik atakları, bu atakların gerçekleşmesi beklentisinin ortaya çıkardığı bir telaş, ve panik atak sırasında gerçekleşen semptomlardan ötürü ölme ya da ziyan görme tasası nedeniyle hayatın doğal akışına ahenk sağlamakta zahmet çekme formunda gözlemlenir.
PANİK ATAK BELİRTİLERİ NELERDİR?
Panik atak, sempatik hudut sistemini tetikleyici tesir gösteren bir durumdur. Bu tetiklenme sonrasında bedende genelde tehlikeli bir durumla karşılaşılma sonrasında ortaya çıkan “savaş ya da kaç” yansısı meydana gelebilir. Rastgele bir uyarıcı belirti olmadan meydana gelen panik atak, başlangıcı sonrası yaklaşık olarak 10 dakika içerisinde yükselerek doruk noktasına ulaşır.
Atağın yükselişi sırasında çeşitli belirti ve bulgular kişinin panik hissine eşlik edebilir:
-Göğüs ağrısı
-Yutkunma güçlüğü
-Nefes alma problemleri
-Nefes darlığı
-Çok süratli nefes alıp verme
-Kalp atışının hızlanması
-Bayılacak üzere hissetme
-Sıcak basması
-Üşüme, titreme
-Terleme
-Bulantı
-Karın ağrısı
-Vücudun çeşitli bölgelerinde karıncalanma ya da uyuşma hissedilmesi
-Ölüme yakın olma hissi
-Gerçeklikten kopma (derealizasyon)
-Kendinden kopma (depersonlizasyon)
Panik bozukluğua dair belirtiler ekseriyetle erken erişkinlik devrindeki 25 yaş civarı bireylerde ortaya çıkma eğilimindedir. Tipik olarak ataklar 10 ile 20 dakika ortasında sürme eğilimindedir lakin kimi uç olaylarda bu mühlet 60 dakikayı bulabilir. Panik atağı herkes farklı halde deneyimleyebilir ve belirtiler bu nedenle hayli çeşitlidir.
Bazı bireylerde atak sonrasında yeni bir atağın meydana gelmesine karşı çok derecede bir kaygı ve telaş hissi oluşabilir. Bu hisler panik bozukluk gelişimine dair uyarıcı özellik gösterebilir.
Panik atak hayatı tehdit edici bir durum değildir fakat belirtileri kalp krizi üzere değerli sıhhat sıkıntıları ile benzerlik gösterebilir. Kişi bu iki rahatsızlık ortasındaki ayrımı tam olarak gerçekleştiremeyeceği ve hakikaten kalp krizi geçiriyor olabileceği için değerli sıhhat sorunları ile emsal panik atak belirtilerinin ortaya çıkmasını takiben sıhhat kuruluşlarına başvurarak takviye alması önerilir.
PANİK ATAK NEDEN OLUR?
Panik atak çoğunlukla ortada bariz bir neden olmadan gelişir. Lakin atakların oluşmasında çeşitli faktörler rol oynar. Genetik faktörler, gerilim seviyesinin çok yüksek olması, yakın vakitte ya da çocukluk devrinde yaşanan travmatik olaylar, olumsuz hislere yatkınlık, uyuşturucu husus, sigara ve kafein kullanımı, panik atak riskini arttıran etkenler ortasında yer alır. Tüm bunların yanı sıra, obsesif kompulsif kişilik bozukluğu, travma sonrası gerilim bozukluğu, agorafobi üzere ruhsal rahatsızlıklar da panik atak oluşumunda rol oynayabilir.
PANİK ATAK NASIL DENETİM ALTINA ALINIR?
Panik atak, tasa ve dehşete yol açsa da bu belirtilerin varlığında kişinin nitekim tehlike altında olup olmadığını fark etmesi son derece değerlidir. Kaygıya kapılmadan bu yaşananların ve bedende meydana gelen farklılıkların panik ataktan kaynaklandığını fark etmek gerekir. Nabzın ve teneffüsün hızlanması denetim altına alınmaya çalışılmalıdır. Bu süreçte kişinin nefesine odaklanması, burundan yavaşça derin nefes alıp beşe kadar saydıktan sonra yavaş bir biçimde, nefesini ağızdan vermesi yararlı olabilir.
Ortamın müsait olması durumunda gözleri kapatarak, uyaran tesirini azaltmak, elin ya da ayağın değdiği objeyi hissetmeye odaklanmak, kişinin sakinleşmesini sağlayabilir. Panik atak sırasında yapılabileceklerden bir oburu de kişinin beden denetimini geri kazanmasıdır. Bu süreçte beden kaslarını sırasıyla sıkı bir halde kasıp gevşetmek yararlı olabilir. Panik atak, hayatın kuvvetli devirlerinde bir ya da iki defa yaşandığında bu durum olağan olarak kabul edilir ve kişinin doktora görünmesi gerekmez.
Ancak panik atağın sık tekrarlaması ve bunun kişinin hayatını olumsuz etkilemesi durumunda tedavi için tabibe başvurmak gerekir.
PANİK ATAK TANISI NASIL KONUR?
Panik atak şikayetleriyle kişinin tabibe başvurmasının akabinde doktor, atakların sıklığını, atak sırasında neler hissedildiğini, bu durumun kişinin hayatında ne üzere aksilikler oluşturduğunu sorgular. Ailede panik atak hikayesi varlığı araştırılır. Kimi durumlarda öteki mümkün sıhhat sorunlarının ekarte edilmesi gerekebilir. EKG, EKO ve efor testi üzere testlerle kişinin kalp sıhhati hakkındaki kuşkular giderilir. Yaşananların ruhsal kaynaklı olması durumunda teşhis netleştirilir ve uygun tedaviye başlanır.
PANİK ATAK NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Eğer bir birey panik bozukluğu ya da panik atak belirtileri yaşıyorsa bir doktora başvurmalıdır. Hekim bireyin tıbbi geçmişini gözden geçirirken görülen belirtileri, atakların hangi sıklıkta meydana geldiğini ve ne kadar müddettir devam ettiğini soracaktır.
Aynı vakitte semptomların rastgele bir öteki sıhhat nedeni olup olmadığını anlamak için kapsamlı bir fizik muayene yapacaktır. Tekrarlayan panik ataklarda ise panik bozukluğu teşhisi konulabilir.
Panik bozukluğu tedavi edilebilir ve tam güzelleşme sağlanabilir bir durumdur. Bunun için mümkün olduğunca erken tıbbi yardım almak en güzelidir.
Tıbbi yardım olmadan panik bozukluğu yükselebilir ve baş etmek çok güç olabilir. Tıpkı vakitte panik atak geçirilen yerlerden kaçınma, agorafobi üzere öbür zihinsel sıhhat durumlarını geliştirme riskini de ortaya çıkarabilir.
Panik bozukluğu tedavisinde panik atak sayısının azaltılması hedeflenirken, panik atak tedavisinde belirtilerin hafifletilmesi amaçlanmaktadır. Ana panik atak tedavileri Ruhsal tedavi ile ilaçlardan meydana gelir. Görülen belirtilere bakılarak bu tedavilerin biri, başkası ya da bir kombinasyonu kullanılabilir.
Psikolojik tedavi sırasında direkt bir terapist danışmana başvurarak bilişsel davranışçı terapiden faydalanılabilir. Bu sırada terapist danışmana atak sırasında nasıl reaksiyon verildiği ve ne düşünüldüğü anlatılabilir ve terapist tarafından bir atak sırasında sakin kalmaya yardımcı olacak nefes alma teknikleri önerilebilir.
Eğer tabip ve hasta bir yarar sağlayacağını düşünüyorsa, reçeteli ilaçlara başvurulabilir. Antidepresanlar, seçici serotonin geri alım inhibitörleri ve gibisi öbür ilaçlar bu periyotta hastaya verilebilir.
Antidepresanların tesirlerini iki ila dört hafta ortasında göstermeye başladığı ve tam tesirini sekizinci haftadan itibaren gösterdiği unutulmamalıdır. İlaçlar işe yaramıyor hissi gelse bile hekim tarafından ilacın bırakılması tavsiyesi gelmezse, kullanımı sürdürülmelidir.
Eğer bilişsel davranışçı terapi ya da ilaç kullanımından sonra belirtiler düzelmezse, hasta hekim tarafından bir psikiyatrist yahut klinik psikolog üzere bir akıl sıhhati uzmanına yönlendirilebilir.
