Teknoloji firmaları, meyyit insanları gerçek temsilleri ile geri getirmek yapay zekadaki ilerlemeleri kullanıyor. Bunlardan biri olan ABD’li HereAfter AI uygulaması, kullanıcılardan hayatları hakkında konuşurken kendilerini kaydetmelerini istiyor. Akabinde bu işitsel ve görsel kayıtlar,, kullanıcının dijital formda yaşayan ve sorulara cevap verebilen bir temsili olan Life Story Avatar ismi verilen sanal versiyonunu oluşturmak için kullanıyor.
DÜNYAYA 100 YIL SONRA GELEN TORUNLARINIZA PANDEMİ ANILARINIZI ANLATABİLİRSİNİZ
Yani bu uygulamayı kullandığınızda artık büyük torunlarınız gelecekte size (veya daha doğrusu avatarınıza) pandemide hayatın nasıl olduğunu, sizi neyin güldürdüğünü ve en derin pişmanlıklarınızın neler olduğunu sorabilir.
Başka bir uygulama olan StoryFile ile anılarınızı görüntü olarak kaydederek işi bir adım daha ileri gidiyor ve siz öldükten sonra torunlarınızın sizinle bir tıp yüz yüze görüşme yapmasına imkan tanıyor.
Söz konusu teknoloji, ABD’li aktör Ed Asner’ın kendi cenaze merasiminde yas tutanlarla sohbet etmesini sağladı. StoryFile’ın yazılımı, geçen Haziran ayında 87 yaşında ölen şirketin CEO’sunun annesi Marina Smith’in cenazesinde interaktif görüntü biçiminde görünmesine de müsaade verdi.
TEKNOLOJİ YAS TUTMA ALIŞKANLIKLARINI NASIL DEĞİŞTİRİYOR?
Bununla birlikte, ölülerin anılarının teknoloji sayesinde bu kadar canlı tutulabilmesi ve hatta onlarla tekrar tekrar konuşulabilecek olması insanları ikiye bölüyor. Birtakım bireyler bunu yapmak istediğinden emin değilken, kimileri bunun olumlu bir gelişme olduğunu düşünüyor. Yapay zeka ve sanal gerçeklik teknolojisi ölülerle olan bağımızda derin bir değişikliğe işaret ediyor.
İngiltere’de yer alan Dijital Miras Derneği (Digital Legacy Association) üyesi ve dijital çağda vefat hakkında All the Ghosts in the Machine isimli bir kitabın muharriri olan Dr. Elaine Kasket, “İnsanlar her vakit, ölen kişinin eşyalarını hatıra olarak saklamışlar, makul cinsteki eşyaların korunduğu çeşitli ritüellerle uğraşmışlardır. Dijital olarak ölülerin geri getirilmesi, fizikî ritüellerin teknolojik bir versiyonu olarak görülebilir” dedi.
Ölümle ilgili trendler konusunda uzman olan Stefanie Schilmöller de Kasket üzere dijital çağdaki ölümsüzlük hakkında karamsar düşünmüyor. Ölen bireyle bir çeşit bağlantı kurmanın, onu hatırlamanın, içsel bir diyalog kurmanın hayli olağan olduğunu söyleyen Schilmöller, “Devam eden bağlar diye bir teori var. Kişiyi kaybedebiliriz lakin o ilgiyi kaybetmeyiz. Acı üzerine bu bakış açısı giderek daha yaygın hale geliyor” diye konuştu.
UZAK BİR GEÇMİŞTE ÖLEN YAKINLARINIZI DA GERİ GETİREBİLİRSİNİZ
Diğer taraftan, dijital ölümsüzlük yalnızca yakın vakitte hayatını kaybeden şahıslar için geçerli değil. Teknoloji, uzak bir geçmişte ölen bireyleri de metin, ses ve görüntü biçiminde geri getirilebiliyor. İsrailli şirket D-ID tarafından geliştirilen teknoloji, atalarımızın bizimle mezarın ötesinden konuşuyormuş üzere görünmesini sağlamak için hareketsiz fotoğrafları canlandırabilen bir teknoloji geliştirdi.
Söz konusu teknoloji MyHeritage isimli soyağacı bulma sitesi tarafından kullanılıyor. My Heritage kullanıcıları ayrıyeten, cetlerinin bir metnini ve fotoğrafını sağlayarak yapay zeka aracılığıyla bir görüntü elde edebiliyor. MyHeritage CEO’su Gilad Japhet, “Yapay zekayı tarihi fotoğraflara yeni bir soluk getirmek için kullanmamız milyonlarca insanın ataları ve ölen sevdikleriyle yenilenmiş bir duygusal bağ geliştirmesine yardımcı oluyor” dedi.
ÖLÜLERİMİZ BİZE ESER TANITIMI YAPACAK MI?
Öte yandan, mevt sonrasına yönelik teknolojiler şu anda birbirinden bağımsız olarak hareket ediyor. Fakat, yakın bir gelecekte ölen yakın bir arkadaşın ya da aile üyesinin sohbet eden, görsel-işitsel bir simülasyonunu oluşturmak için bu teknolojilerin birleştirilebileceği öngörülüyor. Bunun olmasını engelleyen tek şey ise ölüyü dijital olarak geri getirmenin etik olarak meçhullüğü oluşturuyor. Zira dünya ölülerin hakları çok kısıtlı yasal düzenlemelerle korunuyor.
Dr. Kasket, “Ölülerin tekrar yapılanmalarını açıkça tanımlayabilecek gerekli bir dijital filigran yok. Hasebiyle, ölen kişinin temsil fizikî olarak ne kadar canlı olursa olsun o kişinin davranışların ardındaki kodları bilmemiz gerekecek. Ölen bir yakınımızın bize düzmece şeyler söylemesini, siyasi propoganda yapmasını ya da bir eser tanıtmasını istemeyiz” dedi.
Son olarak, dijital ölümsüzlük ıstırabı hafifletmek için teknolojiyi kullanmanın diğer öngörülemeyen meseleler yaratıp yaratmadığı sorusunu gündeme da getiriyor: Örneğin bir üniversite profesörünün simülasyonu, öldükten sonra öğretmenliğe devam edebilir ve hayatta olan akademisyenlerin işini elinden alabilir mi? Ya da ölümsüzleştirilen öyküler ve sanal bireyler ezici bir çoğunlukla varlıklı insanlara mı ilişkin olacak? Gelecek yıllarda bu çeşit sorulara karşılık arayacağız üzere görünüyor.
