Olağanüstü hâl ya da kısa ismiyle OHAL, harikulâde bir idare nizamının gerekli olduğu doğal afet, tehlikeli salgın hastalık, ekonomik buhran, kamu sistemi tehlike altına sokan yaygın şiddet olayları üzere durumlarda başvurulan uygulamadır.
Uluslararası hukuk açısından bakıldığında fevkalâde hâl durumunda özgürlükler ve haklar kısıtlanabilir. Örneğin bir hükûmet bir kişiyi yargılama olmaksızın alıkoyabilir. Kanunlarla belirlenmiş olan, temel özgürlükleri içeren “sınırlanamayan haklar” kapsam dışıdır.
OHAL İLAN EDİLİRSE NE OLUR?
OHAL’de şu uygulamalar hayata geçirilebilmektedir;
Kişilerin tüm eşyalarının ayrıntılı olarak aranması ve tehlike oluşturabilecek eşyalara el konulması
Belirli bölgelerde ve saatlerde şahısların dolaşmasını yahut toplanmasını yasaklama
Gazete, mecmua yahut broşür eserlerinin basılmasının yasaklanması, dağıtılması ve toplanılması
OHAL bölgesine dışarıdan giren bireylere karşı tedbir alınması
Ruhsatı olan tüm silahlara el konulması ve yasaklanması
Sesle yapılabilecek rastgele bir kaydın yayınlanmasını ve paylaşılmasını engelleme
Kesici ve delici eşyalarının taşınmaması ve el konulması
Her türlü bulunan cephanelerin toplatılması ve el konulması
İşçilerin uygun niyet kurallarına uymaması sonrası cezalandırılması
Kapalı yahut açık rastgele bir bölgede toplanılması yahut görüşülmesini yasaklama
Kişilerin toplantı yapması yahut bir alanda toplanması sonucu kalabalığın dağıtılması
Dernek faaliyetlerinin belirlenen mühlet boyunca durdurulması
DÜNYADA OHAL ÖRNEKLERİ
Fransa 2015 Paris taarruzları sonrasında harikulâde hâl ilân etti.
ABD 11 Eylül atakları sonrasında hala geçerli olan inanılmaz hâli ilân etti.
12 Haziran 2016’da 2016 Orlando gece kulübü saldırısı sonucunda Florida eyaleti Orange County’de harika hâl ilân etti.
Wood Buffalo belediyesi Fort McMurray Yangını sonucunda Alberta, Kanada’da inanılmaz hâl ilân etti.
Filipinler tropik fırtına felaketi sonucunda harikulâde hâl ilân etti.
Myanmar mezheplerle ilgili şiddet sonucunda Meiktila’da harikulâde hâl ilân etti.
Kırım, Ukrayna’daki güç derdi nedeniyle fevkalâde hâl ilân etti.
Kaliforniya valisi Jerry Brown 6 Ocak 2016’da gerçekleşen gaz sızıntısı nedeniyle fevkalâde hâl ilân etti.
ABD’de Kuzey Karolina, Tennessee, Maryland, Pensilvanya, Georgia, Virginia, Batı Virginia ve New Jersey üzere eyaletler kar fırtınası nedeniyle harikulâde hâl ilân ettiler.
2016’da Venezuela’da protestolar nedeniyle harikulâde hâl ilân etti. Nicolas Maduro protestoların gerisinde ABD’nin olduğunu söyledi.
2016 Türkiye askerî darbe teşebbüsü sonrasında Türkiye genelinde 3 ay mühletle harikulâde hâl ilân edildi.
