Dünyada su kaynaklarının kuruması, kirletilmesi, tabiat tahribatı üzere aksiliklerin ortaya çıkardığı ve ‘küresel ısınma’, ‘iklim krizi’ yahut ‘iklim değişikliği’ üzere sözlerle ifade edilen kriz yahut değişiklikler, birçok aşırı hava olaylarına neden oluyor.
Türkiye’de 1940 yılından bu yana hazırlanan Meteoroloji raporlarına nazaran; 2015, 2016, 2017, 2018, 2019, 2020, 2021 ve 2022 olmak üzere, son 8 yılda çok hava olayları rekor düzeyde arttı.
METEOROLOJİK AFET SAYISI, HER YIL ARTIYOR
Şiddetli yağış-sel, fırtına, dolu, orman yangını, kar, çığ, yıldırım düşmesi, kuraklık, don, yüksek sıcaklık, heyelan, hortum, sis, şiddetli soğuk ve kum fırtınası üzere çok hava olayları, Türkiye’nin birçok bölgesinde hem can hem de mal kayıplarına yol açtı.
Rapora nazaran; bilhassa 2018’den sonra şiddetli yağış-sel, fırtına, dolu, kar başta olmak üzere her geçen yıl çok hava olaylarının giderek arttığı ve yılda 750’nin üzerine çıktığı belirlendi. 2021 ve 2022 yıllarında ise 1000’in üzerinde meteorolojik afet yaşandı.
KURAKLIĞIN HER TÜRLÜSÜ GÖRÜLÜYOR
Meteoroloji’nin sıcaklık, yağış ve kuraklıkla ilgili raporlarına nazaran de 2023’ün 2 aylık periyodunda yağışlar, mevsim normallerinin çok altında gerçekleşti. Standart Yağış İndeksi (SPİ) metoduna nazaran hazırlanan 2023-Şubat ayı meteorolojik kuraklık durumuna nazaran; hazırlanan son 3 aylık haritada, Marmara, İç Anadolu, Doğu Akdeniz, Güneydoğu Anadolu, Doğu Anadolu ve Karadeniz’in kimi noktalarında ‘olağanüstü kuraklık’ tespit edildi.
Aynı haritada Antalya, İzmir, Erzurum, Artvin, Ardan ve Orta ve Doğu Karadeniz kıyıları haricindeki tüm bölgelerde ‘olağanüstü’ kurak dışında ‘çok şiddetli’, ‘şiddetli’ ‘orta’ ve ‘hafif’ kurak alanlarının yoğunluğu dikkati çekiyor.
8 BÖLGEDE EKSTREM SICAKLIK ARTIŞI
1991-2020 yılları ortasında 4.1 derece olan şubat ayı ortalama sıcaklığı, 2023 Şubat’ta 0.7 derece düşüş ile 3.4 derece oldu. 2023 yılı Şubat ayında ekstrem sıcaklıklar, en düşük sıcaklık eksi 31.3 derece Erzurum’da, en yüksek sıcaklık ise 28.7 derece Adana Kozan’da tespit edildi.
2023 yılı Şubat ayı ortalama azamî sıcaklıkları, 1991-2020 azamî sıcaklık normallerinin 2.8 derece üzerinde, en az sıcaklıları ise 1991-2020 en az sıcaklık normallerinin 0.2 derece altında gerçekleşti.
Şubatta uzun yıllar ortalamasına nazaran; 8 bölgede ekstrem sıcaklık olayı görüldü. Finike’de 26 (fark 0.5), Manavgat’ta 25.7 (fark 0.1), Demre’de 25.5 (fark 0.8), Cizre’de 24.9 (fark 0.4), Anamur’da 24.6 (Fark 0.7), Marmaris’te 24.4 (fark 0.4), Şırnak’ta 18.2 (fark 0.7) ve Sarıkamış’ta 10.2 (fark 1.2) olarak sıralandı.
EGE’DE SON 34 YILIN EN DÜŞÜK SEVİYESİ
2023 Yılı Şubat Ayı Alansal Yağış Raporu’na nazaran; Türkiye geneli şubat ayı yağışları, normalinin ve geçen yıl şubat ayı yağışlarının altında gerçekleşti. Şubat ayı normali (1991-2020) 59,8 milimetre, 2022 yılı Şubat ayı yağışı 61,7 milimetre, 2023 yılı Şubat ayı yağışı 45,3 milimetre oldu. Yağışlar normaline nazaran; yüzde 24, geçen yıl şubat ayı yağışlarına nazaran yüzde 27 azaldı.
Bölge geneli yağışlar ise Karadeniz, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu hariç, tüm bölgelerde normallerinin altında gerçekleşti. En fazla azalma yüzde 82 ile Ege Bölgesi’nde kaydedildi. Ege Bölgesi şubat ayı yağışları, son 34 yılın en düşük düzeyine indi. Ege Bölgesi’nin iç ve batı bölümleri, İstanbul etrafı hariç Trakya’nın tamamı, Çanakkale’nin batısı ile Antalya’nın kuzey kesitlerinde normallerine nazaran yüzde 80’den fazla azalma, Karadeniz Bölgesi kıyı kısmı, Diyarbakır ve Şırnak etraflarında ise normallerine nazaran yüzde 40’tan fazla artış gösterdi.
4 VİLAYETTE SON 63 YILIN EN DÜŞÜK YAĞIŞI
İl geneli yağışlarda en fazla yağış 169.1 milimetre ile Rize’de, en az yağış 4.3 milimetre ile Edirne’de, normallerine nazaran en fazla azalma yüzde 93 ile Edirne’de gerçekleşti. Edirne, Muğla, Aydın ve Uşak vilayetleri, şubat ayı yağışları son 63 yılın en düşük düzeyinde olarak gösterildi. Aydın, Uşak, Manisa ve Edirne etraflarında yağışların yalnızca 1 güne kadar indiği de belirtildi.
En fazla artış görülen vilayet ise yüzde 98 ile Artvin oldu. Türkiye genelinde 1991-2020 normali 11 gün iken, şubat ayında ortalama 8.9 yağışlı gün görüldü. Yağışlı gün sayıları Karadeniz Bölgesi’nin kıyı kısımlarında, İstanbul, Kocaeli, Sakarya ve Bitlis etraflarında 15-20 gün aralığında gerçekleşirken, Giresun etraflarında 20 günün üzerine çıktı.
GÜNEYDOĞU’DA YAĞIŞ ARTIŞI YÜZDE 100’Ü AŞTI
Bölgesel olarak yağışlar Marmara’da normaline nazaran yüzde 46, 2022 Şubat ayına nazaran yüzde 67 düştü. Ege’de normaline nazaran yüzde 82, geçen yıla nazaran yüzde 84 azaldı. Akdeniz’de normaline nazaran yüzde 54, geçen seneye nazaran yüzde 66 düştü.
İç Anadolu’da normaline nazaran yüzde 38, geçen yıla nazaran yüzde 43 geriledi. Karadeniz’de normaline nazaran yüzde 39, geçen seneye nazaran yüzde 41 artış gösterdi. Doğu Anadolu’da normali civarında, geçen yıla nazaran yüzde 50 arttı. Güneydoğu Anadolu’da normaline nazaran yüzde 3, geçen seneye nazaran yüzde 100’ün üstünde artış kaydedildi.
