Marteniçka, 1 Mart’tan başlayarak martın sonuna kadar takılan, beyaz ve kırmızı yünden yapılan bir süstür. Baharın gelişi münasebetiyle klasik Baba Marta (Marta Nine) günleri başlar. Çok eskilere dayanan Baba Marta, Bulgaristan’a has bir gelenektir. Bu günde Bulgarlar yakınlarına ve arkadaşlarına “martenitsa” olarak isimlendirilen sembolleri, yıl uzunluğu sıhhat ve güç dileğiyle armağan ederler. Âdete nazaran, martenitsalar kırlangıç yahut leylek görünceye kadar taşınırlar.
Marteniçkalar el üretimidir, asla satın alınamaz, sadece armağan edilebilir, mütevazı bir dilekle bileğe bağlanır, baharda çiçek açan birinci ağaç kısmına bağlanır ve gereğince beklenirse dilek kesinlikle gerçekleşir.
Bu bayram Bulgarcada “Çestita Baba Marta!” formunda kutlanır. Baba Marta – Marta Nine, günümüze kadar korunmuş en saygın geleneklerden biridir. Bu takılar, meyve ağaçlarına, konutlara, mesken hayvanlarına da takılırlar. Bu formda yeni başlayan tarım yılının da bereketli ve verimli olması için dilekler tutulur.
İlk marteniçkalar, diğer takı ve ayrıntılar kullanmadan, yalnızca kırmızı beyaz ipliklerden yapılırmış ve nazardan korunmak için insanlara ve hayvanlara takılırmış. Birtakım bölgelerde bu bükülmüş kırmızı-beyaz sicime altın yahut gümüş para bağlanırmış, bu da hastalıklardan korunmak için bir simge olarak kullanılırmış.
MARTENİÇKA İPLERİNİN ANLAMI
Otantik bir sanat niteliğinde olan halkın hoşluk ve estetik duygusu daha geç devirlerde marteniçkalarda da kendini gösterir. Evvelce kırmızı-beyaz yünden yapılan martenitsalara, püskül, top, insan üzere değişik biçimler verilir. Marteniçkaların gelmiş geçmiş tarihinde en değerli yere sahip olan formlar ise; “Pijo ve Penda” ismiyle bilinen kırmızı ve beyaz ipten yapılmış kuklalardır.
Marteniçkalarda kullanılan beyaz renk uzun ömrü, kırmızı renk ise sıhhat ve gücü temsil eder.
