RUSYA’DAN KİRLİ BOMBA DİPLOMASİSİ
Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu, getiğimiz günlerde Ulusal Savunma Bakanı Hulusi Akar, İngiltere Savunma Bakanı Ben Wallace ve Fransa Savunma Bakanı Sebastian Lecornu ile yaptığı telefon görüşmelerinde Ukrayna’nın “kirli bomba” kullanarak Rusya’ya karşı provokasyon düzenleme planı olduğunu öne sürerek, mevkidaşlarını bu husus hakkındaki telaşlarını lisana getirmişti.
Ukrayna Devlet Lideri Vladimir Zelenski, Rusya’nın Ukrayna’nın provokasyon için ‘kirli bomba’ kullanacağı istikametindeki savına sert reaksiyon göstererek, “Rusya şayet arayıp argümana nazaran Ukrayna’nın hazırlıklar yaptığını söylüyorsa bunun manası Rusların aslında bunları hazırladığıdır” dedi.
İki ülke ortasında yaşanan tansiyon ise kirli bombanın ne olduğuna dair soruları gündeme getirdi.
KİRLİ BOMBA NASIL ÜRETİLİYOR?
Teknik olarak radyolojik dağıtma aygıtları olarak bilinen kirli bombalar, nispeten ilkel bir biçimde üretiliyor. Nükleer bir aygıttan çok daha kolay yapılan kirli bombalar, radyoaktif materyalin yanına yerleştirilen dinamit üzere patlayıcıları kullanıyor ve bunlar daha sonra patlamanın gücüyle dışarı gerçek fırlatılıyor. Kili bomba imalinde kullanılan hususlar, tıp ve endüstride kullanılan radyoaktif kaynaklardan yahut araştırma tesislerinden elde edilebiliyor.
ABD merkezli kar emeli gütmeyen Nükleer Tehdit Teşebbüsü’nün (Nuclear Threat Initiative) nükleer materyal güvenlik programı lider yardımcısı Scott Roecker, “Kirli bir bomba yapmak nitekim çok kolay. Bu epey ilkel bir cihaz” değerlendirmesinde bulundu.
KİRLİ BOMBA ATILDIĞI YERE NASIL BİR ZİYAN VERİYOR?
Uzmanlar, kirli bir bombanın verdiği hasarın boyutunun birçok değişkene bağlı olduğunu söyledi. Buradaki en kıymetli faktörü ise patlamanın büyüklüğünü belirleyen, kullanılan l patlayıcıların ölçüsü ve çeşidi oluşturuyor. Salınan radyoaktif hususların ölçüsü ve tipi, patlama anındaki hava şartları ( bilhassa rüzgar) üzere öbür etkenler de radyoaktif hususların kontamine edeceği alanın üzerinde tesirli oluyor.
Diğer taraftan, birçok kirli bomba, mevte ve önemli hastalıklara neden olacak kadar radyasyon yaymıyor. Lakin, düşük düzeylerde radyasyona maruz kalmak ekseriyetle rastgele bir belirtiye neden olmadığından Beşerler radyasyona maruz kalıp kalmadıklarını bilemiyor. Bu ise insanlarda uzun periyotlu sıhhat problemlerini beraberinde getiriyor.
KİRLİ BOMBA NE KADAR TEHLİKELİ?
Kirli bombanın esas tehlikesini, atıldığı bölgedeki insanlarda neden olduğu ruhsal problemler oluşturuyor. Bu nedenle bu çeşit aygıtlara çoklukla “kitlesel yıkım silahları” deniyor.
Roecker, kirli bombaların savaş alanında kullanılmadığını ve kentsel alanlarda daha açık bir formda konuşlandırıldığını belirterek, “Kirli bombalar daha çok ruhsal bir silah. İnsanları korkutmak için kullanılırlar” dedi.
öte yandan, Roecker’ın bildirdiğine nazaran, kirli bombanın patlamasından kaynaklanan radyoaktif toz ve dumanı patlamanın yakınında solunması hayli büyük bir tehlike oluşturuyor.
Radyasyona maruz kalmadaki kilit faktörleri ise, bunun ne cins radyasyon olduğu, kişinin ne kadar müddetle radyasyona maruz kaldığı ve radyasyonun deri yoluyla mı, solunarak mı alındığı oluşturuyor. Ayrıyeten, radyoaktif husus ile kontamine olan konutların yahut işletmelerin yıllarca kapalı kalması gerekebilir ve kamu hizmetleri sekteye uğrayabilir.
KİRLİ BOMBA DAHA EVVEL KULLANILDI MI?
Şimdiye kadar dünyanın hiçbir yerinde, kirli bomba başarılı bir formda kullanılmadı. 1996 yılında Çeçen isyancılar Rusya’nın başkenti Moskova’daki İzmailovo Parkı’na dinamit ve sezyum-137 içeren bir bomba yerleştirdi. Rus gübenlik grupları ise, bombayı etkisiz hale getirdi. Farklı bir olayda ise, 2002 yılında, El Düstur ile irtibatları olan Jose Padilla isimli bir Amerikan vatandaşı kirli bomba saldırısı planlama şüphesiyle tutuklanarak, 21 yıl mahpus cezasına çarptırıldı.
