ETNİK KÖKENE HAKARETLER KALDIRILDI
Polisiye edebiyatın en kıymetli isimlerinden biri olarak kabul edilen İngiliz müellif Agatha Christie‘nin romanları taşıdığı ırkçı, duyarsız ya da uygunsuz tabirleri ortadan kaldırmak için yine yazıldı.
Yazarın Poirot ve Bayan Marple üzere kurgusal karakterlerinin kıssalarını içeren kitaplarında kimi pasajlar yine gözden geçirildi ya da kitapların yeni baskılarında büsbütün çıkarıldı.
The Telegraph’ın haberine nazaran, HarperCollins Yayınevi, karakterlerin fizikî özelliklerini açıklarken, ‘etnik kökene hakaret yahut referanslar’ içeren metinlerin kaldırıldığını bildirdi.
Gazete tarafından incelenen Christie’nin romanlarının yeni baskılarında, editörlerin çok sayıda değişiklik yaptığı görüldü.
1920 ile 1976 yılları ortasında yazılan yapıtlarda ‘anlayışsız’ diyalog kısımları, karakter açıklamaları ve açık hakaretler kaldırıldı.
Örneğin Christie’nin 1937’de yazdığı, dedektif Hercule Poirot’nun lüks bir gemi seyahatinde bir cinayeti soruşturmasını mevzu alan Nil’de Vefat isimli gizem romanında geçen “Doğulu” sözü kaldırıldı.
Yayıncı, çocukları rahatsız etmekten şikayet eden Bayan Allerton karakterinin diyaloğunu da değiştirdi.
Orijinal metinde şöyle yazıyordu: Geri dönüp bakıyorlar ve bakıyorlar. Gözleri tek sözle iğrenç, burunları da o denli. Çocukları sahiden sevdiğime inanmıyorum.
Yenilenen metinde, söz şöyle değiştirildi: Geri dönüp bakıyorlar ve bakıyorlar. Çocukları hakikaten sevdiğime inanmıyorum.
Kitapta, Mısır’ın Nubia halkına yapılan atıflar da kaldırıldı. “Nubyalı kayıkçı” sözü artık yalnızca “kayıkçı” olarak geçiyor.
The Telegraph’a nazaran, romanda daha evvel “siyah” ve “sırıtan” olarak nitelendirilen bir hizmetçi artık ırkıyla tanımlanmıyor ve bunun yerine “başını sallayan” olarak tanımlanıyor.
Benzer değişiklikler 1964’te yazılan Mevt Adası kitabında da yapıldı. Kitap, dedektif Marple’ın Batı Hint Adaları’ndaki bir resort otelde yaptığı tatilin kıssasını anlatıyor.
Kitapta, gülen bir otel çalışanını tanım etmek için kullanılan “çok hoş beyaz dişler” ve “güzel dişler” üzere tabirler kaldırıldı.
“KIZILDERİLİ ÖFKESİ” YERİNE YALNIZCA “ÖFKESİ” YAZIYOR
Kitap ayrıyeten artık bir bayan karakteri “bir heykeltıraşın güzeline gidecek siyah mermerden bir gövdeye sahip” olarak tanımlayan bir söze de yer vermiyor.
Bir öbür Cristie yapıtında, bir öfke nöbeti geçiren Hintli bir yargıç karakterini anlatırken kullanılan “onun Kızılderili öfkesi” yerine yalnızca “öfkesi” sözü kullanıldı.
