Yüksek Mahkeme, Mehmet Akif Ersoy‘un şiirlerine ait davada mülkiyet hakkının ihlal edildiğine hükmetti.
Resmi Gazete’nin bugünkü sayısında yer alan karara nazaran, 1936’da vefatının akabinde Ersoy‘un şiirleri Latin alfabesine çevrilerek 1943’te Safahat isimli kitapta toplandı ve mali hakları mirasçılarıyla yapılan mutabakatla bir yayınevine devredildi.
Fikir ve Sanat Yapıtları Kanunu’nda, mevt tarihinden itibaren 50 yıl olarak yer alan “mali hakların korunması süresi”nin dolmasının akabinde bir muharrir, 1987’de “Mehmet Akif Ersoy ve Safahat-Tam Metin ve Safahat Dışında Kalmış 54 Şiir” adlı yapıtı oluşturarak yayımladı. Müellif, 1997’de de kelam konusu yapıtın basım, çoğaltım ve dağıtım haklarını öbür bir yayıneviyle anlaşarak 99 yıllığına devretti.
YAYINEVİ HAKKINDA HATA DUYURUSU
“Safahat“ın mali haklarını elinde bulunduran yayınevi ise 2006’da “Mehmet Akif Ersoy ve Safahat-Tam Metin ve Safahat Dışında Kalmış 54 Şiir” yapıtını basan yayınevi hakkında hata duyurusunda bulundu.
Yargılama süreci sonunda mahkeme, mali hakları elinde bulunduran ve 1943 yılında Safahat’ı basan yayınevinden yine yayımlama için müsaade alınması gerektiği sonucuna ulaştı, “Mehmet Akif Ersoy ve Safahat-Tam Metin ve Safahat Dışında Kalmış 54 Şiir”i basan yayınevi hakkında 25 bin lira tazminata hükmetti.
Temyiz istemi Yargıtayca reddedilen yayınevi, mülkiyet hakkının ihlal edildiğini ileri sürerek, Anayasa Mahkemesine ferdi müracaatta bulundu.
Yüksek Mahkeme, Anayasa’nın 35’inci unsurunda garanti altına alınan mülkiyet hakkının ihlal edildiğine ve ilgili mahkemece yine yargılamaya hükmetti.
”DEVRALAN KİŞİ MÜLK HALİNE GETİRDİ”
Anayasa Mahkemesinin kararında, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Yapıtları Kanunu’nun 6’ncı hususunun ikinci fıkrasında, “İşleyenin hususiyetini taşıyan işlemeler de eser sayılır.” kararının yer aldığı hatırlatıldı, uzman raporlarında “Mehmet Akif Ersoy ve Safahat-Tam Metin ve Safahat Dışında Kalmış 54 Şiir” isimli yapıtın özgün bir sürece eser olduğuna ait tespitin yer aldığı belirtildi.
Kararda, 50 yıllık muhafaza müddetinin dolmasından sonra Ersoy’un şiirlerinin işlenerek yeni bir eser ortaya konulduğu, 1995’te yürürlüğe giren 4110 sayılı Kanun’la ise müdafaa mühletinin 70 yıla çıkarıldığını lakin müracaatçının mali haklarını devraldığı Ersoy’un şiirlerinin işlendiği ikinci yapıtın bu kanunun yürürlüğe girmesinden evvel hukuka uygun alenileştiği tabir edildi.
Kararda, “Bu durumda kelam konusu yapıtın 5846 sayılı Kanun’da düzenlenen hakların müdafaası kapsamına girdiği ve 5846 sayılı Kanun’daki mali hakların eser sahibi yahut bunları devralan kişi tarafından mülk haline geldiği açıktır” tespitine yer verildi.
”MÜLKİYET HAKKI İHLAL EDİLDİ”
Kararda, şu kararlar yer aldı:
“4110 sayılı Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten evvel alenileştirilen yapıtlara ait mali hakları açıkça ortadan kaldıran bir karar bulunmadığından Mehmet Akif Ersoy’un mirasçılarının haklarının canlandığından hareketle müracaatçının haklarının sona erdiği sonucuna ulaşılması hukuk devleti unsuruyla bağdaşan bir yorum değildir. Bu durumda uyuşmazlıkta uygulanan hukuk kurallarının hukuk devleti unsuru ışığında ve öngörülebilirlik prensibi gözetilerek yorumlandığı sonucuna ulaşılamayacaktır. Kelam konusu yapıtı yayımlaması ve satışa sunması nedeniyle müracaatçı aleyhine tazminata hükmedilmesi devletin müspet yükümlülüklerinin ihlaline yol açmıştır. Anayasa Mahkemesi açıklanan münasebetlerle mülkiyet hakkının ihlal edildiğine karar vermiştir.”
