Bartın’ın Amasra ilçesinde Türkiye Taşkömürü Kurumu’nda meydana gelen patlamanın Maden İş Sendikası tarafından grizu nedeniyle Travesti yaşandığı açıklandı Grizu patlaması nedir nasıl meydana gelir
Madenlerdeki en tehlikeli durumların başında patlamalar gelmektedir
Metan etan propan bütan ile hidrojen karbonmonoksit üzere bütün yanıcı gazları bünyesinde bulunduran hava patlayıcı Antalya Travesti özellik gösterir Bunların en değerlisi hidrokarbonlar ve bilhassa metan olup metan ile havanın karışımı madencilikte grizu olarak isimlendirilir Metanın tek başına yanması metan patlaması sırasında karbonmonoksit oluşmaz Lakin metanın yanması Bursa Travesti kömür tozunun bulunduğu ortamda meydana gelirse son basamakta kömür tozu patlaması olur ve bol ölçüde karbonmonoksit oluşur
Kömür madenlerindeki kömür damarlarından metan gazı açığa çıkabilmektedir Bu nedenle madenlerde metan gazı dedektörleri bulunmakta ve metan gazı düzeyi muhakkak bir kıymetin altında tutulmaya çalışılmaktadır Madenlerin havalandırılması metan gazı yoğunluğunun makul bir düzeyin altında tutulması ve oksijen ölçüsünün muhakkak bir düzeyin üzerinde tutulması açısından yaşamsal değer taşımaktadır Madenlerde metan gazı birikmesini engellemek için kullanılan bir öteki yol metan drenajlarıdır Metan drenajı kömür ocaklarında damar ve katmanlardan ocak atmosferi içine nüfuz eden grizunun çalışma alanı dışına atılmasında kullanılan bir prosedürdür
NORMAL ŞARTLARDA PATLAMAYAN KÖMÜR TOZ HALİNE GELİNCE PATLAMAYA HAZIR HALE GELİR
Magnezyum alüminyum çinko kalay demir üzere metalik tozlar kömür piritli cevherler organik tozlar ortam havasına belli bir konsantrasyon karışması durumunda hava patlayıcı hale gelir Olağan şartlar altında katı bir kömür kesimi yanıcıdır Lakin ufalanarak ince toz haline getirildiğinde tutuşucu ve patlayıcı bir hal alır Kömür tozu patlamaları üzerinde yapılan araştırmalar ve yaşanan olaylar aşağıdaki kıymetli bulguları ortaya çıkarmıştır Kömür tozu küçük bir metan patlamasını büyük bir patlamaya dönüştürebilir Ayrıyeten yanan bir toz bulutunun alevi bir gaz birikintisine ulaştığında gazı patlatabilir İnce ve kuru kömür tozlarının varlığı grizunun alt patlama hududunu daha aşağıya indirebilir Patlama kömür tozunu da içeriyorsa kıymetli ölçüde karbonmonoksit gazı oluşabilmektedir Toz patlamasının olabilmesi için havada askıya geçmiş bir toz bulutunun ateşleyici bir kaynakla temasa geçmesi gerekmektedir Araştırmalar ocaklarda metan hava karışımlarını patlatabilecek her türlü kaynağın bir toz bulutunu da patlatabileceğini göstermektedir Fakat ocakların en tozlu yerlerinde bile askıdaki tozlar patlayıcı bir toz bulutu oluşturamazlar Patlama için değerli olan tavan taban ve yan duvarlarda birikmiş olan toz olup bunun bir darbe tesiriyle gruplanarak havaya karışması gerekmektedir Yani bir patlamanın olabilmesi için çökmüş tozu havalandıracak bir etken ile bulutu ateşleyecek etkenin bir ortaya gelmesi gerekmektedir Bu açıdan kömür madenleri başka madenler ortasında en çok kazanın yaşandığı ve bu kazaların sonucunda çok sayıda mevtle karşılaşılan bir alandır
HAVALANDIRMA SİSTEMİNİN ÖNEMİ
Madenlerde yaşanan yangınlar yangın sırasında çalışma alanından uzaklaşmanın zahmeti nedeniyle çalışanların ömürlerini tehdit eder Yangın sonucu oluşan zehirli gazların maden içinde yayılması yangının bulunduğu alana makul bir aralıkta olunsa bile çalışanları etkileyebilmektedir Bu nedenle madenlerdeki havalandırma sistemlerinin çalışanlara her şartta pak hava ulaştırabilecek formda düzenlenmiş olması gerekmektedir
Yer altı madenciliğinde kullanılan üretim biçimlerinden biri oda topuk sistemidir Temel olarak cevherin üretimi sırasında madenin üzerinde oluşan yükü dengelemek için bırakılan topuklar ve üretimin gerçekleşmiş olduğu odalardan oluşur Oda topuk prosedürü genelde kömür demir ve bakır madenlerinde tercih edilir Metotta en kıymetli olan topukların boyutlarıdır Bırakılan topuklar çok küçük olursa tavanın oluşturduğu yükü dengeleyemez ve maden çöker Lakin topuklar çok büyük bırakılırsa üretilmesi gereken cevher ocak içinde bırakılacağından yapılacak üretimin ölçüsü azalır Zayıf topuklardan birinin çökmesi durumunda etraf topuklara daha fazla yük düşeceğinden çökme domino üzere yayılabilir
