Türkiye’nin S 400’leri Rusya’dan almasının ardından ABD Başkanı Donald Trump ABD’nin Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Ankara Escort Etme Yasası CAATSA bağlamında seçenekleri sınırlı bir karar alma sürecinde Türkiye ile Kongre arasındaki terazinin dengesini arıyor
Son dönemde Türk Amerikan ilişkilerindeki ana konuların başında gelen S 400 meselesi Türkiye’nin Sincan Escort söz konusu hava savunma sistemlerini Rusya’dan almaya başlamasıyla yeni bir seviyeye taşındı
ABD Kongresi Trump’a CAATSA bağlamında Türkiye’ye yaptırım uygulaması konusunda uzunca bir süredir baskı yaparken Trump’ın elindeki yasal seçeneklerin Etlik Escort tam olarak ne anlama geldiği tartışılıyor
Japonya’daki görüşme gündemi belirledi
Japonya’daki G20 Zirvesi’nde bir araya gelen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Trump arasındaki görüşme S 400 konusunda Trump’ın duruşunu ortaya koyması bakımından önemliydi
S 400 alımından dolayı Ankara’yı değil selefi Barack Obama’nın Türkiye’ye karşı adaletsiz politikasını eleştiren Trump yaptırımlar konusunda Türk Amerikan ilişkilerine en az hasarı verebilecek bir yol bulmaya çalışacağını ima etti
Yine de Pentagon’un vazgeçilmez konu haline getirdiği F 35 projesinden Türkiye’nin çıkarılması noktasında adım atan Trump’ın şimdi CAATSA konusundaki yaklaşımı merakla bekleniyor
CAATSA yasası nedir
Trump’ın Kongre’nin baskısıyla 2017’de imzaladığı yasa esas olarak Rusya’nın ABD seçimlerine müdahale girişimi Kırım’ı ilhak etmesi ve Ukrayna’nın doğusundaki ayrılıkçıları desteklemesine karşı Obama döneminde getirilen yaptırımların güvence altına alınması amacını taşıyor
2 Ağustos 2017’de resmen yürürlüğe giren CAATSA yasası ABD nin ulusal güvenliğine tehdit olarak değerlendirdiği İran Rusya ve Kuzey Kore ye karşı yaptırımların alınmasını öngörüyor
Yasanın 231 inci maddesine göre Rusya ile savunma ve istihbarat alanlarında çalışan kişilere karşı da yaptırım getirilebiliyor Bu yaptırımlar Rusya Federasyonu için veya onun adına çalışan kişilerle bilerek önemli işlem yapan gerçek ve tüzel kişiler için de geçerli olabiliyor
Bu kapsamda Türkiye’nin Rusya’dan S 400 sistemlerini alması önemli işlem kategorisinde değerlendiriliyor ve yaptırım öngörülüyor
Yaptırım süreci nasıl işliyor
Türkiye nin S 400 leri teslim almasıyla başlayan süreçte öncelikle ABD Ulusal Güvenlik Konseyinin NSC Türkiye nin Rus savunma ya da istihbarat sektörüyle önemli düzeyde bir alışveriş yapıp yapmadığını belirlemesi gerekiyor
Ulusal Güvenlik Konseyinin belirli düzeyde alışveriş olduğunu teyit etmesi durumunda ABD Hazine Bakanlığı olası yaptırım seçeneklerini ve etkilerini değerlendirerek hangi yaptırımların uygulanması gerektiği konusunda Başkan’a tavsiyede bulunacak
Bu tavsiyenin ardından Trump’ın bir başkanlık kararnamesi hazırlayarak seçtiği yaptırımları ilan etmesi beklenecek Trump’ın bu tür bir başkanlık kararnamesine imza atması durumunda söz konusu yaptırımlar anında yürürlüğe girecek
CAATSA’da Başkan ın kararnameyi ne zaman imzalayacağına ilişkin bir maddenin bulunmaması Başkan’a yaptırımları istediği zaman yürürlüğe sokma imkanı sunuyor
Tam da bu noktada Trump’ın CAATSA yaptırımları Türkiye’ye olduğu gibi uygulansın diyen Kongre’yi ikna etmesi gerekiyor
Yaptırım listesinde 12 madde var
CAATSA’nın 235 maddesi ABD Başkanı’nın ilgili kişi ve kuruluşlara getireceği yaptırımları 12 maddede düzenliyor
1 Yaptırım kapsamına alınan kişi ve kurumlara ihracat ithalat bankası desteğinin kesilmesi
2 Mal ve teknoloji ihracatı ruhsatı verilmemesi
3 ABD mali kuruluşlarından kredi tedarik edilmemesi
4 Uluslararası mali kuruluşlardan kredi verilmemesi
5 Mali kurumlara ABD Merkez Bankası ile doğrudan alışveriş yapma izni verilmemesi
6 Yaptırım kapsamına alınan kişi ya da kurumlarla ihale ya da sözleşme yapılmaması
7 Döviz üzerinden işlem yapılmasının yasaklanması
8 Mali kurumlar ve bankalar arasında ödeme ya da kredi transferlerinin yasaklanması
9 Yaptırım kapsamına alınan kişi ya da kurumların ABD topraklarında gayrimenkul sahibi olmasının yasaklanması
10 ABD kişi ve kurumlarının yaptırım kapsamına alınan kişi ya da kurumlardan sermaye ya da borç alışverişinin yasaklanması
11 Yaptırım kapsamına alınan kişilere ABD ye giriş yasağı
12 Yaptırım kapsamına alınan kişi ve kurumlara benzer işlevi olan üst düzey görevlilere de yaptırım uygulanması
Yasanın ilgili maddesine göre Başkan bu 12 maddeden en az 5’ini seçip uygulamakla yükümlü
Trump’ın muafiyet veya yaptırımları erteleme imkanı
Trump yasa gereği ilgili kişi veya kurumları yaptırımlardan muaf tutabilir söz konusu yaptırımların uygulanmasını 180 gün erteleyebilir ya da bazı yaptırımları tamamen kaldırabilir
Fakat bu seçeneklerden hangisini seçerse seçsin Trump’ın Kongre’yi ikna etmesi ve spesifik durumlarla ilgili delil sunması gerekiyor
Washington’daki havaya bakıldığında Trump’ın yaptırım maddelerinden görece en hafif olanlarını seçip kısa süre içinde bunu açıklama ya da yaptırımların uygulanmasını 180 gün erteleme yollarından birini tercih edeceği konuşuluyor
Yasaya göre Trump yaptırımların uygulanmasını 180 gün erteleyebilir ve bu süre bitmeden en geç 15 öncesine kadar erteleme sürecini 180 gün daha uzatabilir ve bu durum bu şekilde devam edebilir
Yasada Başkan’ın yaptırımları erteleme takvimine dair bir sınırlama da bulunmuyor Aynı şekilde Başkan’ın yaptırımları ne zaman hayata geçireceği konusunda da net bir takvimin konulmamış olması Trump’a CAATSA yaptırımlarını uygulama konusunda görece bir alan tanıyor
Kongre’ye delil sunması gerekiyor
Öte yandan yasa Başkan ın yaptırımları erteleme kararı vermesi halinde bunu Kongre nin ilgili komitelerinin değerlendirmesine sunmasını da şart koşuyor
Bu noktada Beyaz Saray’ın yaptırımların neden ertelendiğini açıklaması erteleme veya muafiyet kararının ABD’nin ulusal güvenlik çıkarıyla örtüştüğünü ortaya koyması gerekiyor
Ancak yine de Trump’ın Kongre’nin onayını alması gibi bir zorunluluğu bulunmuyor
Diğer yandan yasanın 236’ncı maddesi Başkan’a ABD ulusal çıkarlarıyla uyuştuğunu kanıtlaması durumunda istediği yaptırımları uygulamama hakkı da veriyor
Bu noktada Trump’ın 2018 yılında imzaladığı bir kararname ile Rusya’dan S 400 alan Çin’e CAATSA yaptırımı uyguladığını hatırlamak gerek
Trump 20 Eylül 2018 deki imzasıyla Çin in Donanım Geliştirme Dairesini ve bu dairenin başkanı Li Shangfu’yu yaptırım listesine almıştı
Kongre nerede duruyor
Türkiye’ye S 400’lerden dolayı yaptırım uygulanmasını isteyen Senato ve Temsilciler Meclisi üyelerinin ağırlığı Trump’ın oyun alanını ciddi şekilde daraltıyor
Daha önce Kongre’nin her iki kanadında da kabul edilen yasa tasarıları Trump’ı zor durumda bırakabilir Kongre’den üçte iki çoğunlukla önüne gelen yasa tasarılarını veto etme hakkına sahip olmayan Trump Türkiye konusunda adım atmaması durumunda Kongre’nin yeniden harekete geçip doğrudan Türkiye’yi hedef alan yaptırımları yasalaştırma girişimine maruz kalabilir
Bu bakımdan Trump’ın Senato’daki Cumhuriyetçi senatörleri ikna edip edemediği büyük önem taşırken ABD Başkanı’nın önündeki tüm yollar bir şekilde ABD Kongresinden geçecek gibi gözüküyor
Trump’un senatörlerle toplantısı
Amerikan CNN’in ABD Başkanı Donald Trump ile Cumhuriyetçi senatörler arasında Beyaz Saray’da önceki gün gerçekleştirilen toplantıya katılan iki Cumhuriyetçi senatöre dayandırılan ve Trump Cumhuriyetçi senatörlere Rus silahı almasından dolayı Türkiye’ye yaptırım uygulamak istemediğini anlattı başlıklı haberinde Trump’ın Türkiye’ye muhtemel yaptırımlar konusunda somut ve spesifik değerlendirmeler yapmadığı bunun yerine meseleye ilişkin genel değerlendirmelerde bulunduğu belirtilmişti
Senatörlerin ABD’nin Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Etme Yasası CAATSA bağlamında Türkiye’ye yaptırım uygulanması gerektiğini ancak Türkiye’nin NATO üyesi olmasının durumu komplike hale getirdiğini ifade ettikleri kaydedilmişti
Habere göre Trump kendi yönetiminin almak durumunda kaldığı F 35 kararı dolayısıyla bir kez daha Barack Obama yönetimini suçladı ve Halen Türkiye’ye F 35 uçaklarını satabiliyor olmayı isterdim yorumunu yapmıştı Aynı bağlamda Trump kendinden önceki yönetimin hatalarına dikkati çekerek Türkiye’ye S 400’lerden dolayı yaptırım uygulamak istemediğini senatörlere ifade etmişti
Konuyla ilgili Amerikan Washington Post gazetesinde yer alan haberde de Trump’ın NATO müttefiki Türkiye’ye CAATSA yaptırımlarının tamamının uygulanmasına karşı çıktığını dile getirdiği bildirilmişti Haberde Trump ile bazı senatörler arasında hafif atışmaların da yaşandığı belirtilen görüşmede ABD Başkanı’nın yaptırımlardan ziyade Türkiye ile nasıl müzakere edilmesi gerektiği konusuna vurgu yaptığı ifade edilmişti
Trump Türkiye konusunda geçen hafta yaptığı son açıklamada Barack Obama yönetiminin Türkiye ile ilgili hatalarına vurgu yaparak Birçok bakımdan çok zor bir durum Türkiye bağlamında önceki yönetim çok büyük hatalar yaptı ve bu çok kötü Dolayısıyla şu anda buna yaptırımlar konusuna bakıyoruz ne yapabileceğimize bakıyoruz Henüz kararımızı açıklamadık demişti Trump bu açıklamasından kısa süre önce ise Türkiye’ye yaptırım getirecek misiniz şeklindeki bir soruya Hayır Şu anda buna bakmıyoruz şeklinde yanıt vermişti
Kaynak AA
