South China Morning Post gazetesinin haberine nazaran, her iki projeyi yakından izleyen Çinli bilim insanları, NASA’nın Ay keşif vazifesi Artemis için tasarlanan “Uçucu Hususlar Kutup Keşif Aracı”nın (VIPER), birinci sefer Curong’da kullanılan hareket teknolojisini taklit ettiği yorumunda bulundu.
Adları anılmayan fakat Curong’un dizaynında rol üstlendiği anlaşılan bilim insanları, gezgin robotik aracın yüzeyde ilerlerken pürüze takıldığında art ayaklarını tırtıl üzere yükselterek ileriye hakikat ivmesini sürdürmesini sağlayan süspansiyon sisteminin NASA’nın yeni tasarladığı araçta kullanıldığına işaret etti.
Bilim insanları, NASA’nın daha evvel Ay ve Mars misyonları için tasarladığı gezgin yüzey araçlarının pürüze takıldığında “sallan-yuvarlan” ismi verilen hareket mantığıyla motor gücüyle tekeri ileri geri iterek kurtulmaya çalıştığını, bunun önemli problemler yarattığını anlattı.
NASA’nın birinci Mars keşif aracı “Sojourner”, 1997’de Kızıl Gezegen’deki keşif faaliyeti sırasında tekeri taşa takıldığında yer denetim grubu, aracı tekrar hareket ettirebilmek için günlerce gayret harcamıştı.
Öte yandan NASA’nın “Spirit” keşif aracı da 2010’da Mars’ta kuma saplanmış, aylarca süren sonuçsuz uğraşların akabinde Dünya ile irtibatı kesilmişti.
AKINTI AKSİNE Mİ DÖNÜYOR?
ABD, uzun yıllardır Çin’i uzay teknolojilerini çalmakla suçluyordu. O denli ki Beyaz Saray ve Kongre, fikri mülkiyet alanındaki tasalar nedeniyle NASA’nın Çin ile uzay çalışmaları alanında iş birliği yapmasını yasaklamıştı.
Bilim insanları, birinci kere ABD’nin bu alanda Çin’den esinlenmiş olduğunu öne sürerek, zıddı tarafta bir iddiayı lisana getirmiş oluyor.
Gazeteye konuşan, “projeleri yakından izlediği” tabir edilen bilim insanı, “Bu, Çin’in dizaynının bir kopyası. Daha evvelki keşif misyonlarında kullanıldığını gördüğümüz bir sistem değil.” görüşünü lisana getirdi.
“Curong programında kıdemli araştırmacı olarak misyon aldığı” belirtilen başka bilim insanı ise “NASA, parlak fikirlere ve yeniliklere imza atan âlâ bir uzay ajansı lakin son yıllarda bütçe kesintileri, artan muhafazakar yaklaşım ve başka sorunlar, yeni teknolojilerin uyarlanmasına mani oluyor. Curong’un dizaynının VIPER’da kullanılması yalnızca başlangıç olabilir. Çin’de hala çok sayıda yeni ve heyecan verici teknoloji geliştiriliyor. Gelecekte de bizden kopya etme gereksinimi duyabilirler.” değerlendirmesinde bulundu.
Haberde NASA’nın, tezlere dair yorum talebine karşılık vermediği kaydedildi.
Curong, Çin’in Mars keşif misyonu kapsamında yörünge uydusuyla 23 Temmuz 2020’de fırlatılmış, keşif araçları, 10 Şubat 2021’de Kızıl Gezegen’e ulaşmıştı.
Çince “göklerdeki hakikati aramak” manasına gelen Mars keşif vazifesi “Tienvın”, ismini milattan evvel 4. yüzyılda yaşamış Çinli şair Çu Yuen’in dizelerinden alıyor. Gezgin robot ise Çin mitolojisinde ateş ve savaş yaradanı olan Curong’un ismini taşıyor.
UZAY ÇALIŞMALARINDA YENİ GÜÇ
Çin, son yıllarda Ay ve Mars keşif vazifeleri, uydu teknolojisi ve beşerli uzay seferlerine yönelik savlı adımlarıyla ABD ve Rusya’nın öncülük ettiği uzay yarışında yeni güç olarak ortaya çıkıyor.
Son 20 yılda ürettiği roket, uydu, uzay mekiği, keşif araçları ve öteki donanımlar ile kendine kâfi uzay programı geliştirme konusunda önemli aralık kaydeden Çin, ismini Ay perisi “Çang-ı”dan alan Ay keşif programının yanı sıra “Tiengong” (Ay sarayı) ismini verdiği kendi uzay istasyonunu kurmak için çalışmalar yürütüyor.
