Düzce fay çizgisi, Kuzey Anadolu Fay Zonu (KAFZ) üzerinde yer almaktadır. Doğuda Karlıova yöresinden başlayarak ülkenin kuzey yarısının doğu batı istikametinden uzunluktan boya kat eder. Düzce’de meydana gelen zelzelenin akabinde, bölgede bulunan etkin fay sınırları merak ediliyor. Pekala, Düzce Fayı nedir?
DÜZCE FAYI NEDİR?
Düzce havzasının morfomojik olarak güneyden sonlandıran bu fay Akyazı-Kaynaşlı ortasında 70 km. uzunluğundadır. Birbirini bütünleyen üç alt modülden oluşan Düzce fayı sağ istikametli doğrultulu atılımlı etkin bir faydır. Akyazı kısmında kuvaterner öncesi temel kayalar içerisinde izlenmektedir.
Düzce havzası kısmında ise genelde tekrar kuvaterner yaşlı alüvyonlarla temel kayalar ortasında dokunak oluşturmaktadır. Günümüz morfolojisinde izlenen drenaj özellikleri; fay sarplıkları, ötelenmiş dere ve sırtlar bu fayın aktivitesini gösteren datalardır.
Fayın aktivitesi 17 Ağustos ve 12 Kasım zelzeleleriyle de ortaya çıkmıştır. 17 Ağustos zelzelesinde gelişmiş olan 130 km. uzunluğundaki yüzey kırığının 30 km.lik doğu kısmı Düzce fayı üzerinde yer almaktadır. Bu zelzele Düzce fayının Efteni gölüne kadar olan kısmında gerçekleşmiştir.
12 Kasım 1999 sarsıntısında Düzce fayının doğu kısmında olan Efteni Gölü ile Bolu’nun kuzey batısında Pirahmetler ortasında kırılmıştır. (Bu zelzelede yaklaşık kırılan fayın uzunluğu 45 km.’dir.)
DÜZCE’DE BULUNAN ETKİN FAYLAR
Düzce havzası ülkemizin en kıymetli etkin faylarından olan Kuzey Anadolu Fayı (KAF) üzerinde yer almaktadır. Bu fay, doğuda Karlıova yöresinden başlayarak ülkenin kuzey yarısının doğu batı tarafından uzunluktan boya kat eder.
Bolu yöresine kadar genelde tek kırıklardan meydana gelen dar bir zonda izlenen bu fay, bolu batısında (Dokurcum Vadisi) çatallanır. Ve iki ana kola ayrılarak Marmara Denizine yanlışsız uzanır. Sakarya-Düzce yöresindeki Hendek fayları da KAF sistemine katılır ve foy zonunun genişliği 40 km.’ye ulaşır.
Düzce havzasında yer alan yerleşmeler son yüzyılda bu zonda bulunan etkin fayların oluşturduğu büyük zelzelelerin yıkıcı tesirinde kalmıştır.
1944, 1957 ve 1967 yıllarındaki zelzeleler bu fayın Bolu Abant ve Abant Gölü-Adapazarı Ovası ortasında yüzey faylanması oluşmuştur. Düzce havzasına en yakın olan ve sarsıntı potansiyeli taşıyan etkin faylar ise bu havzanın oluşumuna yol açmış bulunan Düzce, Hendek fayları etkin fay karakterindedir. Çilimli fayı ise muhtemel etkin bir faydır.
HENDEK FAYI
Düzce havzası batısında Sapanca gölü-Hendek-Cumayeri ortasında uzanan Kuzey doğu, güney batı uzanımlı Hendek fayı olarak bilinmektedir. Sağ istikametli doğrultulu atılımlı olan bu fay yaklaşık 50 km. uzunluğundadır. Adapazarı ovasında olasılı olarak haritalanmış olan bu fay Hendek-Cumayeri ortasında 25 km.lik kısmında morfolojik olarak çok barizdir. Morfolojide sağ tarafta ötelenmeler ve büyük boyutlu basınç sırlarının gelişmiş olduğu zonda kuvaterner yaşlı Karapürçek formasyonu fay tarafından kesilmekte, fay bu formasyonla temel kayalar içerisinde yer almaktadır. 1994 Düzce-Hendek zelzelesi olasılıkla bu fay üzerinde gerçekleşmiştir. Fay üzerinde son sarsıntılardan Hendek kuzey batısında yüzey yarığı oluşmuştur. Oluşan bu kırık sağ taraflı doğrultulu atılımlıdır. Kırık boyunca küçük boyutlu deformasyonlar 2-5 cm. ortasında sağ taraflı ötelenmeler gelişmiştir. Fay üzerinde gelişen ve boyutu ile oransız olan bu yüzey kırılması 17 Ağustos sarsıntısı ile Hendek fayı üzerinde çok gerilim birikimi olduğunu gösteren bir data olarak kabul edilebilir.
ÇİLİMLİ FAYI
Düzce havzası kuzeyinde Cumayeri-Konuralp ortasında uzanır. Yaklaşık 13 km. uzunluğunda olan bu fay güney batıdaki Hendek fayının devamında yer alır. Kuzey batı-güney doğu genel doğrultulu olan fay kuzeydeki Odunluk Dağı ile Düzce Havzası tabanı ortasındaki morfolojik diskordansa karşılık gelmektedir. Fay çizgisi boyunca çok sayıda kaynak dizilimi gözlenmiştir. Bu özellikleri göz önüne alınarak Çilimli Fayı olasılı etkin bir fay olarak değerlendirilmiştir.
