İran Yargı Erki’ne bağlı Mizan Haber Ajansına nazaran, ekimde başşehir Tahran’daki “Settar Han Caddesi’ndeki protestolar sırasında soğuk silahla vatandaşları tehdit ettiği ve bir güvenlik görevlisini yaraladığı” teziyle İhtilal Mahkemesi tarafından mevt cezasına çarptırılan Muhsin Şikari isimli gösterici bu sabah idam edildi.
Haberde, idam edilen kişinin, “ateşsiz silah taşımak, yolu kapatmak, araçları durdurmak, güvenliği ihlal etmek, milis güçlerle (Besic) çatışma, bir güvenlik görevlisini yaralama, dehşet ve dehşet salma üzere hareketlerle devlete karşı savaş açmak” suçlamasıyla 20 Kasım’da idama mahkum edildiği, daha sonra Yüksek Mahkeme tarafından da cezasının onaylandığı kaydedildi.
Muhsin Şikari, İran’da Mahsa Amini protestolarıyla irtibatlı idam edilen birinci gösterici oldu.
Ülkede yaklaşık 3 aydır devam eden şovlarla kontaklı olarak şu ana kadar 11 kişi idama mahkum edilmişti. İhtilal Mahkemeleri tarafından verilen idam kararlarının Yüksek Mahkeme tarafından onaylanması gerekiyor. Yargı Erki Lideri Gulam Hüseyin Muhsini Ejei, 6 Aralık’ta yaptığı açıklamada, idama mahkum edilen bireylerden bir kısmının cezalarının onaylandığını ve yakında infaz edileceğini belirtmişti.
İran Ceza Kanunu’na nazaran, “kamu sistemini bozmak, yeryüzünde bozgunculuk yapmak ve devlete karşı savaş açmak” üzere hataları işleyenler idam istemiyle yargılanıyor.
PROTESTOLAR 3 AYA YAKLAŞTI
Ülkede 84 gündür devam eden ve ülkenin tamamına yayılan şovlar, 2009’daki tartışmalı cumhurbaşkanlığı seçimlerinden sonra çıkan olaylardan bu yana en tesirli şovlar olmasının yanı sıra ülkede düzenlenen en uzun idare tersi protestolardan sayılıyor.
Gösterilerin bilhassa ülkenin batısındaki Kürdistan, kuzeybatısındaki Batı Azerbaycan ve güneydoğuda da Sünnilerin ağır olduğu Sistan-Beluçistan’da daha ağır düzenlendiği görülüyor.
Protestolarda gözaltına alınan yahut tutuklananlarla idam cezasına çarptırılanların hangi etnik yahut mezhep kümesinden olduğuna dair ise net bir bilgi yok. Bununla birlikte şu ana kadar idama mahkum edilen 11 göstericiden 6’sının başşehir Tahran’daki olaylarla ilgili tutuklandığı bilgisi paylaşıldı.
MAHSA AMİNİ’NİN ÖLÜMÜ
Tahran’da 13 Eylül’de “ahlak polisi” olarak bilinen İrşad Devriyeleri tarafından gözaltına alındıktan sonra kötüleşerek hastaneye kaldırılan 22 yaşındaki Mahsa Amini’nin 16 Eylül’de ömrünü yitirmesi, ülke idaresine karşı protestolara yol açtı. Çok sayıda vefatın meydana geldiği şovlarla ilgili resmi kaynaklardan olaylarda sivillerin ve güvenlik güçlerinin öldüğüne dair açıklamalar yapılsa da uzun mühlet meyyit sayısı hakkında net bilgi verilmedi.
İlk olarak İhtilal Muhafızları Ordusu Hava Kuvvetleri Kumandanı Tuğgeneral Buyruk Ali Hacızade, 29 Kasım’daki konuşmasında, ülkede yaklaşık 2,5 aydır devam eden protestolarda güvenlik güçlerinin de ortalarında olduğu 300’den fazla kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı. İran Güvenlik Kurulu ise 3 Aralık’ta, toplam meyyit sayısının 200’ü aştığını duyurdu.
Norveç merkezli İran İnsan Hakları Kurumu (IHR) ise yayımladığı son raporda, Mahsa Amini’nin vefatı sonrasında başlayan sokak şovlarında güvenlik güçlerinin müdahalesi sonucu 458 protestocunun hayatını kaybettiğini bildirdi.
Ülke medyasına yansıyan haberlere nazaran de şovlar sırasında 60’tan fazla güvenlik vazifelisi ömrünü yitirdi.
MİLLETVEKİLLERİNDEN İDAM ÇAĞRISI
İran Meclisindeki 227 milletvekilinin imzasıyla 6 Kasım’da “gösterilerde ateşli yahut ateşsiz silahlarla insanların canına kasteden ve vefatlarına neden olan bireyler hakkında idam cezasının uygulanmasını öneren” bildiri yayımlandı.
İran Yargı Erki Lideri Gulam Hüseyin Muhsini Ejei de 7 Kasım’da yaptığı açıklamada, “yargı sürecinde göstericilerle isyancıların birbirinden ayrılması gerektiğini ve sadece şovlara katılan aldatılmış bireylerin özgür bırakılması gerektiğini” söyledi.
Bu açıklamanın akabinde şovlarla temaslı olarak gözaltına alınan en az 1200 kişinin hür bırakıldığı bildirildi.
1024 İDDİANAME HAZIRLANDI
Yetkililer net sayı açıklamasa da ülke medyasına yansıyan haberlere nazaran, şovlar sırasında binlerce kişi gözaltına alınırken Yargı Erki Sözcüsü Mesud Setayeşi, 8 Kasım’da yaptığı açıklamada, şovlarla ilgili olaylarla irtibatlı tutuklanan bireylerden 1024’ü hakkında iddianame hazırlandığını duyurdu.
Gözaltına alınanlara ait iddianamelerin hazırlanmaya başlanmasıyla birlikte ülkede göstericilere verilecek cezalar da tartışma konusu oldu.
İran önderi Ayetullah Ali Hamaney, 19 Kasım’da yaptığı bir konuşmada, protestolar sırasında suça karışanların cezalandırılması gerektiğini söyledi.
Hamaney, “Kamu malına ziyan verenler, cinayet işleyenler ve halkın huzurunu bozanlar işledikleri cürümler oranında cezalandırılmalı. Elbette bu yargı aracılığıyla yapılmalıdır. Kimse keyfi olarak kimseyi cezalandıramaz.” sözlerini kullandı.
