İSKEMİ NEDİR?
Dokular hayatta kalabilmek için oksijene ve besine muhtaçlık duyar. Dokulara bu hususları ulaştıran yapılar ise kan damarlarıdır. Bedende büyük ya da küçük rastgele bir damarda meydana gelen tıkanıklık iskemiye yol açar. İskemi durumunda tıkanan damarın beslediği dokuda hasar oluşur.
İskeminin en sık görülen nedenlerinden birisi damar sertleşmesi yani aterosklerozdur. Aterosklerozda; damar içerisinde çoğunluğu yağdan oluşan sert ve yapışkan bir plak oluşmaya başlar. Plak oluşumu vakit alan bir süreçtir. Hasebiyle kişi başlarda bu durumu fark etmeyebilir. Plak giderek sertleşerek damar çapını azaltır, damarın daralmasına neden olur. Sonuç olarak daralan damardaki kan akımı da azalır.
İskeminin bir öteki sebebi de kan pıhtılarıdır. Damarda oluşan plak başlı başına bir problemken patlayarak pıhtı da oluşturabilir. Bu durum, damardaki kan akımının ansızın durmasına yol açabilir. Kan pıhtısı kimi durumlarda daha küçük kesimlere ayrılır ve bedenin diğer bölgelerine giderek o bölgede iskemi oluşturabilir.
İskemi dokularda çok önemli hasara neden olabilir. İskeminin yol açtığı sıkıntılardan en sık görülenleri şu formda sıralanabilir:
Kalp: Kalpte meydana gelen iskemi; miyokardiyal iskemi yahut kardiyak iskemi olarak da bilinir. Bu durum kalp krizi, aritmi (kalp atışlarında düzensizlik), kalp yetmezliği üzere kalp hastalıklarına sebebiyet verebilir. İskemi ayrıyeten ‘anjina’ olarak isimlendirilen göğüs ağrısı ve ani kardiyak vefata yol açabilir.
Beyin: Serebral iskemi ya da beyin iskemisi kişinin inme geçirmesine neden olabilir.
Bacaklar: Periferik arter hastalığı ile bağlı olarak bacaklarda iskemi görülebilir. Bacak arterlerinde (atar damarlarında) plak oluşumunun neden olduğu bu durum, dinlenme durumunda dahi geçmeyen şiddetli bir ağrıya yol açabilir. Bacaktaki iskemi tedavi edilmediğinde hastanın bacağını kaybetmesine yol açabilecek kadar önemli durumlar görülebilir.
Bağırsaklar: Mezenterik iskemi hem ince bağırsağı hem de kalın bağırsağı etkileyebilen bir rahatsızlıktır. Mezenterik iskemide, azalmış kan akımı nedeniyle düzgün beslenemeyen bağırsak kesimi ölebilir yahut perfore olabilir (delinebilir).
İSKEMİ NEDEN OLUR?
İskeminin ana nedenlerinden biri aterosklerozdur. Plaklar atardamarlarınızda birikebilir. Plak, çoğunlukla yağdan oluşan sert, yapışkan bir unsurdur. Yavaş yavaş gelişir ve bu gelişim yıllar alabilir. Bu yüzden birinci başlarda nerede olduğunu bile bilemeyiz. Lakin vakitle, arterlerinizi sertleştirebilir ve daraltabilir. Bu, kan akışınızı yavaşlatır zira kanınızda hareket etmek için daha az alan vardır. Bir meskendeki eski sıhhi tesisat üzere borularda tıkanma olduğunda, su yavaşça boşalır ve bir anda tıkanabilir.
Kan pıhtısı nedeniyle iskemi de geçirebilirsiniz. Plağın kendisi bir problemdir. Lakin bazen, tıkanıklık açılabilir ve bir pıhtı oluşturabilir. Bu, kan akışınızda ani ve önemli bir durmaya neden olur. Bir pıhtı modülü bazen kopabilir ve bedenin diğer yerlerinde de meselelere neden olabilir.
İSKEMİ NASIL TEDAVİ EDİLİR? İSKEMİK KALP HASTALIĞI TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?
İskemi tedavisinde temel amaç, iskemik hasarın görüldüğü dokuya oksijen ulaştırılmasıdır. Bu doğrultuda, iskemiye neden olan düzeneğin düzeltilmesi hedeflenir.
Kan akışının sekteye uğradığı durumlarda tıkanan kan damarının çeşitli usullerle (ilaç tedavisi, anjiyografi yahut bypass ameliyatı) açılması ve kan akışının sağlanması; damara bası olan durumlarda basının giderilmesi, vaskülit ve gibisi durumlarda ise altta yatan hastalığın tedavisi hedeflenir. Kalbin çalışmasına ait bozukluklarda ise kalp atış gücünü artıracak ilaçlara başvurulabilir.
Burada kıymetli olan nokta, iskemiye neden olan etkenin ortadan kaldırılması sonucunda ağır oksijene maruz kalan dokuda reaktif oksijen radikallerine bağlı hasar ihtimalinin göz önünde bulundurulması, iskemik hasarın mümkün olan en kısa müddette düzeltilmesi ve tedavi sonrası doku hasarının denetim altında tutulmasıdır.
