Türkiye’de yaşanan zelzelelerin “Anadolu levhasını 3 metre kaydırdığı” teziyle dikkati çeken, İtalya’nın zelzeleler konusunda otorite kurumunun başındaki isim Prof. Doglioni, INGV’nin Roma’daki merkezinde değerlendirmelerde bulundu.
Kahramanmaraş’taki iki büyük sarsıntının, Anadolu levhasının Arap levhasıyla karşılaştığı alanda gerçekleştiğini lisana getiren Doglioni, “Anadolu levhası, hem yer kabuğuna nazaran hem de Avrasya levhası ve Arap levhasına nazaran güneybatı tarafında ilerliyor. Aslında her gün ilerliyor. Birkaç mikron ilerliyor ancak yıl sonunda bu birkaç santimetreyi bulabiliyor.” tabirlerini kullandı.
Doglioni, sarsıntıların yaşandığı noktaya işaret ederek, “Dolayısıyla bu noktada onlarca yıldır süren bir güç birikimi kelam konusu. Bu nokta, daha fazla bu enerjiyi tutabilecek durumda olmadığı için ve Anadolu levhası güneybatı tarafında ilerlerken bu taraf bloke olunca buradaki güç bir noktada açığa çıkıyor.” diye konuştu.
3 METRELİK KAYMA ARTABİLİR
Anadolu levhasının bu sarsıntılarla 3 metre kaydığı değerlendirmesi hatırlatılan Doglioni, bunun birinci varsayımları olduğunu ve artabileceğini vurguladı.
Doglioni, şöyle devam etti:
“Uydu datalarını elde ettiğimizde daha net göstergelere sahip olacağız. Münasebetiyle şu anda sismik bilgileri bilakis çevirebilir ve bunlar üzerinden hareketi hesaplayabiliriz. Bizim hesaplarımız ve Amerikan Jeolojik Servisi’nin hesapladığı birinci varsayımlara nazaran, bu segment boyunca kaymanın 3 metre uzunluğunda olduğuydu lakin daha sonra bu kırılma yayıldı, böylelikle sistemin de hareketi devam etti. Bu kırılma ile ikincisi ortasında metre sayısı da katiyetle artacaktır.”
İTALYA’DAKİ SON ŞİDDETTİ SARSINTIDAN 130 KAT DAHA BÜYÜK
İtalya’da 2016’da yaşanan Amatrice sarsıntısını hatırlatan Doglioni, “O zelzelede kayma 2 metrenin üzerindeydi ancak büyüklük 6,5 idi. Burada çok daha güçlü bir güçten kelam ediyoruz. 2016’da İtalya’da meydana gelen zelzeleye nazaran 130 kat daha büyük bir güç var burada.” yorumunu yaptı.
BÖLGEDE BENZERİ BÜYÜKLÜKTE ÖBÜR BİR SARSINTI OLUR MU?
Kahramanmaraş merkezli sarsıntılarla bölgede büyük bir güç salınımı olmasının akabinde tıpkı yerde yeniden büyük bir sarsıntının gerçekleşme ihtimaliyle ilgili soru üzerine Doglioni, şunları söyledi:
“Buna cevap vermemiz mümkün değil zira bizim için her sarsıntı, bir deney niteliğindedir. Zelzeleleri ölçmek ve derecelendirmekte kullandığımız mevcut vakit aralığı, olup biteni anlamamıza yardımcı olacak sismometrik bir ağa ve GPS datalarına sahip olduğumuz son 80 hatta tahminen sadece 40 yıldır yararlandığımız bir araç diyebilirim. Ve bu hareketler bağlamında yeryüzünün bu güç salınımı ve bunun sonucunda meydana gelen gerek yatay gerekse dikey deformasyon hakkında kesin bilgi sahibi olmamızı sağlayan uydu bilgilerini lakin son 15-20 yıldır elde edebiliyoruz.”
KARADA KAYDEDİLEN EN BÜYÜK DEPREMLERDEN
İtalyan uzman, Kahramanmaraş’ta gerçekleşen ve kendilerinin 7,8 olarak kaydettiği birinci sarsıntıda neredeyse 2G’ye varan bir ivme ölçüldüğüne dikkati çekerek, “2G, yer çekimi ivmesinin 2 katı manasına geliyor ve bu fevkalâde büyüklükte bir ivme. Her şeyden evvel 7,8 neredeyse karada kaydettiğimiz en büyük zelzeleye yakın bir kıymet. Denizde ise 1960’ta Şili’de kaydedilen en büyük sarsıntı olan 9-9,5 şiddetine ulaşan zelzeleler yaşandı.” diye konuştu.
Büyük Marmara zelzelesini hatırlatan Doglioni, “Depremler, etrafı epeyce açık ve aslında kırılgan nitelikteki bölgelerin yakınında meydana geldiklerinde, bugünlerde şahit olduğumuz ve geçmişte öbür bölgelerde de meydana gelenlere emsal trajik olaylara yol açabilir. 1999 İzmit sarsıntısında yaklaşık 17 bin kişi hayatını kaybetmişti. Münasebetiyle bu son olayda da hayatını kaybedenlerin sayısının ne yazık ki artacağı kaçınılmaz bir gerçek.” yorumunu yaptı.
Araştırmacıların bir sonraki zelzeleye hazır olmak için sarsıntı sırasında neler olduğunu incelemelerine ve anlamalarına yardımcı olacak fazla araca sahip bulunmaları gerektiğinin altını çizen Doglioni, sarsıntıların merkezinde sarsıntılara dayanacak konutların de inşasının gerektiğini vurguladı.
INGV Lideri Doglioni, şunları kaydetti:
“Türkiye’de zelzeleye karşı hakikat bir bina yenileme kampanyası başladı. İtalya’da da buna gereksinimimiz var ve maalesef bu, onlarca yıl alıyor zira bu mevzuda bir kültür eksikliği var. Yalnızca zelzele olduğu vakit bunun hakkında konuşuluyor, sonra unutuluyor.
“BAŞKA BİR ZELZELE OLMA İHİTMALİNİ GÖZ ARKASI EDEMEYİZ”
Bunun yerine bir sonraki sarsıntı olduğunda hazır olmak için zelzele yokken çalışmak zorundayız. Artık burada iki sarsıntı oldu, biri 7,8 ve oburu 7,5. Diğer bir zelzele olur mu bilemeyiz, genelde 2 tane olur fakat tabiat bazen bizi şaşırtıyor. Bu nedenle öteki bir sarsıntı olabileceğini göz gerisi edemeyiz.”
