Zorunlu başörtüsü ve ahlak polisine reaksiyonla başlayan şovlar kısa müddette ülke geneline rejim tersi protesto olarak yayıldı. Çıkan olaylarda emniyet güçlerinin müdahalesi sonucu yüzlerce kişi öldü, binlerce kişi yaralandı. 40 civarında emniyet görevlisinin hayatını kaybettiği şovlarda, 10 binden fazla kişinin gözaltına alındığı belirtiliyor.
Tahran Başyargıcı Ali El-Kasi Mihr, 31 Ekim’de yaptığı açıklamada, son olaylarda “yıkıcı hareketlerde bulunan, güvenlik güçlerine saldırma yoluyla yaralanmalarına yahut ölmelerine neden olan, kamu malını ateşe verme üzere ağır hatalarla ilgili yalnızca başşehir Tahran’da bin civarında iddianamenin hazırlandığını” duyurdu.
Göstericilerden “isyanın liderleri” olarak nitelendirilerek gözaltına alınanlardan kimileri, İran Ceza Kanunu’nunda yer alan “ateşli ve ateşsiz silahlarla insanlara saldırmak, ülke güvenliğini tehlikeye atarak endişe ve dehşet salmak, kamu nizamını bozmak ve yeryüzünde bozgunculuk yapmak” üzere suçlamalarla idam cezasıyla yargılanıyor.
MİLLETVEKİLLERİNDEN İDAM ÇAĞRISI
Geçen pazar günü İran Meclisi’ndeki 227 milletvekilinin imzasıyla, “gösterilerde ateşli yahut ateşsiz silahlarla insanların canına kast eden ve vefatlarına neden olan bireyler hakkında idam cezasının uygulanmasını öneren” bir bildiri yayımlandı.
İran Yargı Erki Lideri Gulam Hüseyin Muhsini Ejei ise bugün yaptığı açıklamasında, “yargı sürecinde göstericilerle isyancıların birbirinden ayrılması gerektiğini” söyledi.
Ejei, “Yargı mensupları, son şovlarda asıl isyancılarla hatasız ve kandırılmış insanları ayrıştırmalı ve gerekli düzeneklerle bu bireyleri özgür bırakmalıdır” sözlerini kullandı.
Devrim Mahkemesi’nde 29 Ekim’de gerçekleştirilen duruşmada, şovlarda gözaltına alınanlardan Muhammed Kubadlu, Saman Sayyidi, Muhammed Berugani, Ebulfazl Mihri Hüseyin Hacılu, Muhsin Rızazade Karaklu ve Said Şirazi’nin davaları görüldü.
Söz konusu zanlılar, “yeryüzünde bozgunculuk yapmak”, “ülke güvenliğine karşı hata işlemek emeliyle toplantı düzenlemek”, “emniyet mensuplarına saldırmak”, “kamu malını ateşe vererek ülke sistemi ve güvenliğini bozmak” üzere cürümlerle yargılanıyor.
BİR KİŞİ HAKKINDA İDAM KARARI VERİLDİĞİ SAV EDİLDİ
Öte yandan, İran rejim karşısı İranWire haber sitesinde yer alan haberde, Tahran’daki şovlarda gözaltına alınan Mahan Sadarat hakkında idam kararı verildiği öne sürüldü.
İsmini vermeyen yargı kaynağı, davaya bakan hakimin, Sadarat hakkında, “Motosikleti ateşe vermek, şikayetçinin telefonunu imha etmek ve bıçakla taammüden adam yaralamak” suçlamasıyla idam cezası metnini hazırladığı ve ileriki günlerde bu kararını açıklayacağını söz etti.
Sadarat, bir hafta evvelki duruşmada hakkındaki tezleri yalanlamıştı.
İranlı bir avukat ise gözaltındaki göstericilerle ilgili iddianamelerin yeni hazırlandığını, zanlıların evraklarında idam cezasına çarptırılabilecekleri kabahatleri işlediklerine dair argümanların bulunmasının kelam konusu şahıslara bu cezaların verileceği manasına gelmediğini, bunun biraz da “gözdağı” hedefini güttüğünü öne sürdü.
İRAN’DAKİ GÖSTERİLER
Tahran’da 13 Eylül’de “ahlak polisi” olarak bilinen İrşad devriyeleri tarafından gözaltına alındıktan sonra kötüleşerek hastaneye kaldırılan 22 yaşındaki Mahsa Amini’nin 16 Eylül’de hayatını yitirmesi ülkede infiale yol açmıştı.
Emini’nin 17 Eylül’de memleketi Sakkız kentindeki cenaze merasimi sonrasında başlayan şovlar, ülkenin birçok kentine yayılmıştı.
Gösterilerdeki can kaybına ait resmi makamlardan net bilgi paylaşılmazken, Norveç merkezli İran İnsan Hakları Kurumu (IHR), Emini’nin vefatı sonrasında başlayan şovlarda emniyet güçlerinin müdahalesi sonucu hayatını kaybedenlerin sayısının 300’ü aştığını açıkladı.
İran’da Sünnilerin ağır olarak yaşadığı Sistan-Beluçistan eyaletinin idare merkezi Zahidan kenti, 30 Eylül’de cuma namazı sırasında protestocular ile İran güvenlik güçleri ortasında “Kanlı Cuma” olarak bilinen büyük olaylara sahne olmuştu. Olaylarda 40’dan fazla kişi hayatını kaybetmişti.
Gösterilerde çıkan olaylarda 30’dan fazla emniyet görevlisinin hayatını kaybettiği belirtiliyor.
