Obsesif kompulsif bozukluk (OKB), insanların obsesyon ismi verilen daima tekrar eden kanılara sahip olması ve bu fikrin kendisini rahatsız etmesinden dolayı, çoklukla rahatlamak maksadıyla ritüel yahut kompulsiyon ismi verilen daima tekrar eden davranışlarda bulunmasıyla karakterize bir durumdur.
Obsesif kompulsif bozukluğa (OKB) sahip hastalar, denetim edemedikleri kanıları, kaygıları yahut imgeleri saplantı halinde yaşarlar. Bu durum hem kendileri hem de etrafındakiler için son derece rahatsız edici olabilir.
Bu niyetlerin ürettiği korku, gerginlik, kendini tekrarlayan davranışları, ritüeller yahut rutinlerin mecburî hale gelmesine neden olur. Obsesif kompulsif bozukluk (OKB) hastaları tüm bu zorunlulukları, takıntılı kanıları önlemek yahut ortadan kaldırmayı sağlamak hedefiyle tüm bunları bir rutin haline getirir.
Obsesif kompulsif bozukluk (OKB) hastaları takıntılarını görmezden gelmeye ya da durdurmaya çalışsa da bu durumu engelleyemeyeceği üzere kaygılarını de artırır. Kişi, gerilimini hafifletmek için zorlayıcı aksiyonlarda bulunmaya başladıkça kendin zorlar. Takıntılı niyetler yahut dürtülerden kurtulmaya çalışsalar da bu durum bazen daha makûs sonuçlara neden olabilir.
OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK(OKB) TİPLERİ
Obsesif kompulsif bozuklukların birçok tipi bulunmaktadır. Tipler hastalığın belirtilerine nazaran sınıflandırılır. Bu bozukluk çeşitli formlar alsa da hepsi birebir rahatsızlığın farklı imajlarını yansıtır.
Birçok tipi bulunan Obsesif kompulsif bozukluklarda halk ortasında ‘temizlik hastalığı’ en sık rastlanan tiptir.
‘Temizlik hastalığı’ rahatsızlığı olan şahıslar kendilerini mikrop bulaşabilir telaşıyla kirden, pislikten uzak tutmak isterler. Bununla birlikte ‘vesvese hastalığı’, söylenmek istenmeyen küfürlerin, cinsel içerik de içerebilen imgelerin akla geldiği ‘ben nasıl beşerim hastalığı’ ve prizleri, mutfaktaki fırını, kapının kilidini tekrar tekrar denetim etme hissine yol açan ‘kontrol etme’ hastalığı biçiminde sık görülmektedir.
OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK (OKB) BELİRTİLERİ NELERDİR?
En yaygın obsesyon belirtileri:
-Aşırı kuşku ve daima itimat ihtiyacı
-Simetri, sistem ve kusursuzluk dürtüsü
-Günahkâr düşünmekten korkma
-Sosyal açıdan kabul edilmez bir davranışta bulunmaktan ya da rezil olmaktan korkma
-Hata yapmaktan korkma
-Başkasına ziyan vermekten korkma
-Pislik ya da mikrop bulaşmasından korkma
En yaygın kompülsiyon belirtileri:
-El sıkışmamak, kapı tokmağını tutmamak
-Tekrar tekrar ellerini yıkama, duş alma
-Değeri olmayan objeleri toplama ve biriktirme
-Yapılacak işleri muhakkak bir sayıda ve makul sıraya sokarak yapma
-Belirli cümleleri, sözleri ya da duaları tekrarlama
-Rahatsız edici, akıldan çıkmayan ve uykuyu bölen manzaralara,
-kelimelere ya da fikirlere takılma
-Yemeklerini muhakkak bir sıraya nazaran tüketme
-Evdeki eşyaları ya da ferdî eşyalarını belli bir biçimde düzenleme
-Günlük rutin işleri yaparken yüksek sesli ya da içinden daima sayı sayma isteği
-Kilit, ocak, ütü, elektrik üzere kapanması gerekli olan eşyaları daima denetim etme
OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK(OKB) NEDENLERİ NELERDİR?
Kesin olarak obsesif kompulsif bozukluk nedenleri bilinmese de; rahatsızlığın oluşmasında biyolojik, genetik nedenlerin yanı sıra çevresel nedenlerin de tesirli olabileceği düşünülmektedir.
Biyolojik olarak sıklıkla serotonin sistemi ile temas kurulurken, ruhsal açıklamalarda öğrenme kuramları üzerinde durulmaktadır. Rahatsızlık ekseriyetle çocukluk periyodu ve çocukluktan erişkinliğe geçiş devri olarak tanım edilen ergenlik devirlerinde başlar, bilhassa kişinin hayatının yolunda gitmediği problemli devirlerde artış gösterebilir.
Anksiyete ile giden Obsesif kompulsif bozukluk hastaları saçma niyetlerden ötürü, hastalıklarını kapalı fiyatlar, tedavi için müracaatları ortalama on yıl kadar gecikebilir. Birçok hasta istemsiz olarak gerçekleşen niyetleri ve niyetlerin yol açtığı tekrarlayıcı davranışları uzun vakit bir rahatsızlık olarak görmedikleri ve yaptıkları zorlantıların yapılması gerektiği için yaptıklarını düşündüklerinden bir uzmana başvurmazlar. Hastaların bir kısmı da saplantı bozukluğu belirtilerinden utanmaları ve tedaviden korktuklarından ötürü bir uzmana başvurmaktan kaçınırlar.
OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK TEDAVİ TEKNİKLERİ NELERDİR?
Obsesif kompulsif bozukluk (OKB) tedavi edilmediği takdirde resen iyileşmeyebilir, bu nedenle tedavi almak son derece değerlidir.
Kişi, zihinsel hastalıkların teşhisi ve tedavisi için özel olarak eğitilmiş bir sıhhat uzmanına yönlendirilebilir. Obsesif kompulsif bozukluğu ilaç tedavileri yahut bilişsel davranışçı psikoterapi tedavi formülüyle düzelebilmektedir. İki türlü tedavi metoduyla de başarılı sonuçlar alınmaktadır.
Davranış Terapisi
Obsesif kompulsif bozukluk (OKB) hastalarında sıklıkla görülen abartılı yahut takıntılı kanıları azaltmaya odaklı bir tedavi formülüdür.
Amaç, Obsesif kompulsif bozukluğu (OKB) olan şahıslara, zorlayıcı davranışlarda bulunmadan korku yaratan inançlarıyla yüzleşmeleri konusunda yardımcı olmaktır.
Psikoterapi tedavi formülünde hasta, hekimi yahut psikoterapisti ile en az haftalık seanslar biçiminde ortalama 12-20 seans ortasında görüşmelere katılmakta, bununla birlikte seanslarda yapılan çalışmaları seans dışında da uygulamaktadır.
İlaç Tedavisi
Obsesif kompulsif bozukluk (OKB) hastalarında beyindeki serotonin düzeylerini artırmaya yönelik ilaçlar kullanılabilir. İlaç tedavisi alan hastaların belirli bir ilacı ya da ilaçları aktif dozlarda tertipli olarak kullanması beklenir.
İlaç tedavisi alan kişi tedavinin olumlu tesirlerini birinci bir iki ayda görmeye başlar. İlaçların tam tesiri ise 3-4 ay içerisinde ortaya çıkmaktadır. İlaç tedavisinin yeterlilik halinden sonra da uzun periyodik kullanılması hastalığın tekrarlanmasının önüne geçer. Erişkin kümelerde ilaç tedavisinin ve psikoterapinin birlikte uygulanması önerilir.
Tedavi ile sıhhatine kavuşan hastaların; ömür kalitesi, ailesiyle, toplumsal etrafıyla olan ilgisi, eğitim ve mesleksel başarısı kıymetli ölçüde düzelmektedir.
