SEREBRO VASKÜLER HASTALIK NEDİR?
Beyin damarlarında kan akışının zayıflaması yahut büsbütün durması ya da beyin damarlarının yırtılması sonucu gelişen kanama nedeniyle ortaya çıkan hastalıkların tamamı serebro vasküler hastalıklar (SVO) yani beyin damar hastalıkları olarak tanımlanır.
Halk ortasında genelde ‘inme’ ya da ‘felç’ olarak bilinen serebrovasküler hastalıklar nedeniyle dünyada ve ülkemizde vefat oranları yüksektir.
SEREBROVASKÜLER HASTALIK TÜRLERİ
Serebro vasküler hastalıklar iskemik ve hemorajik olmak üzere iki ana kümeye ayrılır.
1. İskemik serebro vasküler hastalık: Beyni besleyen damarlarda tıkanma sonucunda oluşan nöronal hasardır. En yaygın inme tipidir. İskemik inmelerin en sık görülen nedeni aterosklerozdur. Kan hücreleri, yağ, kolesterol, kalsiyum ve öteki hususlardan oluşmuş plaklar, atardamarlar içinde birikerek daralmaya neden olurlar. Burada oluşan ani bir kan pıhtılaşması iskemik inmeye neden olabilir.
2. Hemorajik serebro vasküler hastalık: Beyni besleyen damarlarda yırtılma sonucunda oluşan nöronal hasardır. İskemik inmeye oranla daha az görülür fakat ölümcül olma mümkünlüğü daha yüksektir. Beyinde, zayıflamış bir kan damarı yırtıldığında ortaya çıkar. Bu yırtılmaların sorumlusu ekseriyetle ani tansiyon yükselmeleridir. Başka sık görülen nedenler ortasında anevrizmalar ve arteriovenöz malformasyonlar (beyin damar yumağı) bulunur.
SEREBRO VASKÜLER HASTALIKLAR NEDEN OLUR?
Hipertansiyon: Tüm inme tipleri için birincil risk faktörüdür. Beyin damar yapısını bozarak hem hemorojik hemde iskemik inmeye sebep olur.
Diyabet: Büyük damar yapısını bozarak sıklıkla iskemik inmeye sebep olur.
Kalp hastalıkları: Kalp ritim bozuklukları, romatizmal kalp hastalıkları, geçirilmiş kalp krizi, kalp damar hastalıları iskemik inme açısından önemli risk faktörlerini oluşturur.
Hiperlipidemi: Kan yağlarının yüksekliği (kolesterol ve trigliseridler) inme için risk faktörüdür. Bilhassa de artmış LDL (kötü kolesterol) kolesterol seviyesi ateroskleroza sebep olur. Bunun sonucunda beyin damar yapısı hasar görür, iskemik ve hemorajik inmelere sebep olur.
Sigara: Kan pıhtılaşma faktörlerini arttırarak inme için risk oluşturur.
Alkol kullanımı: Kan basıncını, kanda trigliserid seviyesini arttırır. Kalp ritim bozukluğunu tetikleyerek hem hororajik hem de iskemik inme için risk oluşturur.
Obezite: Beden kitle indeksi 30kg/m2’nin üstünde olan hastalarda diyabet, LDL artışı, hipertansiyon, kalp damar hastalıklarına yatkınlık artar ve buda inmeye sebep olur.
Fiziksel inaktivite: Tertipli fizikî aktivite bilinen inme risk faktörlerini azaltır (hipertansiyon, obezite, hiper lipidemi üzere.)
Beslenme alışkanlıkları: Balıktan, zerzevat ve zeytinyağından güçlü Akdeniz diyeti inme riskini azaltmaya yardımcıdır.
Hiperkoagülabilite: Kanda pıhtılaşmaya yol açan hastalık kümesidir.
Hormon kullanımı: Doğum denetim hapları içerdikleri östrojen ölçüsü ile alakalı olarak inme açısından risk oluşturur.
Damar hastalıları: Beyefendisine giden artardamar olan karotis arterlerdeki darlıklar önemli risk faktörleri ortasındadır.
Uyuşturucular: Amfetamin, kokain ve eroin inme riskini kullanamayanlara nazaran 7 kat arttırır.
SEREBRO VASKÜLER HASTALIK BELİRTİLERİ
Beynin etkilenen bölgesine nazaran farklı nörolojik bulgular gelişir. Bunlar şöyle sıralanabilir:
– Konuşma bozuklukları (Peltek konuşma, sarhoşvari konuşma, konuşamama, konuşulanı anlamada zahmet, konuşurken yanlış sözler kullanma)
– Görme bozuklukları (Yarım görme, çift görme, bulanık görme)
– Tam yahut kısmi felç
– Duyusal hasarlar (Vücudun bir yarısında duyu kaybı)
– Baş ağrısı
– Hafıza problemleri
– Baş dönmesi ve istikrar kayıpları.
