Türkiye’yi sarsan afetlerden sonra, kentlerdeki yapı stoklarının sarsıntıya dayanıklılığı gündemde yerini koruyor.
Kahramanmaraş ve Hatay merkezli zelzeleler ve komşu ülke Gürcistan’da 12 Şubat’ta 4.4 ile 3.6 büyüklüğünde olan 2 sarsıntının bilhassa Rize ve Artvin’de hissedilmesi sonrası Karadeniz’de, deniz tabanından geçen fay çizgisinde zelzele yaşanma mümkünlüğü da gündeme geldi.
Beklenen mümkün Marmara sarsıntısı nedeniyle tüm gözler İstanbul’a çevrilirken uzmanlar, Karadeniz fayının zelzele riski taşıdığına dikkati çekti.
Jeoloji Mühendisi Prof. Dr. Osman Bektaş, Karadeniz fayının, Bartın’da 1968 yılında 6.6 büyüklüğünde zelzele ürettiğini belirterek, “2019 yılında yayınlanan Trabzon ve Rize’nin sarsıntı tehlikesi gerek mahallî idare gerekse toplum tarafından göz arkası ediliyor, anlaşılmıyor. Halbuki biz 1996 ile 2019 yıllarında yayınlanan zelzele tehlike haritaları ortasındaki farkı anlatmaya çalışıyoruz. Bu fark nedir derseniz, yeni haritada Trabzon’un zelzele tehlikesi 2 kat artmış, Rize’nin de 3 kat artmıştır. Bu artış, 1996 yılında yapılan ve 23 yıl yenilenmeyen sarsıntı tehlike haritasından kaynaklanmıştır.” dedi.
“TRABZON VE RİZE’DEKİ TÜM YAPILAR SARSINTI TEHLİKESİ ALTINDA”
23 yıl boyunca Trabzon ve Rize’de inşa edilen yapıların bugünkü sarsıntı yönetmeliğine ters ve zelzele tehlikesine açık olduğunun altını çizen Bektaş, “Bu haritanın verdiği bedeller yalnızca sağlam taban içindir. Meğer bölgedeki taban hem dolgu, hem heyelan, hem de plaj kısımlarındadır. Bu binalarla yapılar eski zelzele yönetmeliğine nazaran yapıldığı için Trabzon ve Rize’deki tüm yapılar sarsıntı tehlikesi altındadır. Rize’nin 3’te 1’i zati dolgu alanı üzerindedir” halinde konuştu.
Bektaş, 1996 yılında hazırlanan haritada yanılgı yapıldığını öne sürerek, “Karadeniz kıyısına paralel giden Karadeniz fayı 1968 yılında 6.6 büyüklüğünde bir sarsıntı üretti ve o periyotta kaza olan Bartın’ı yıktı. Bartın’da yıkım olunca bu bölge o zamanki haritada ‘birinci derece zelzele bölgesi’ ilan edildi. Karadeniz fayının yıkmadığı Trabzon ve Rize ise ‘dördüncü derece sarsıntı bölgesi’ yapıldı; bu büyük bir yanlışlıktır. Gerek Bartın, gerekse Trabzon, birebir sismik zonda bulunuyor. Bartın ne ise Trabzon ve Rize de tıpkı derecede olmalıdır.” dedi.
“TRABZON’DA HER AN BİR ZELZELE OLUŞABİLİR”
Karadeniz fay çizgisinde muhtemel yaşanacak zelzeleyle ilgili öngörüde bulunan Bektaş, “Deprem tehlike haritaları sarsıntının ne vakit ve nerede olacağını göstermez. İstanbul’da sarsıntı beklerken Trabzon’da her an bir sarsıntı oluşabilir. İddiası vakit ve yer vermek gerekirse önümüzdeki 50 yıl içerisinde Trabzon’da olabilecek sarsıntı yüzde 90 olasılıkla 6.6, yani Bartın sarsıntısına yakın bir zelzele olur. Yüzde 10 olasılıkla da bu sarsıntıdan daha büyük olma mümkünlüğü var. Fakat bu 6.6 sarsıntı şiddeti ve yer sarsıntısı sağlam yer için geçerlidir. AFAD der ki, bizim verdiğimiz bu bedellerin yanında mikrobölgelendirme çalışmaları yapmalısınız. Yani heyelan alanları, olgu alanlar, dere yatakları ve zayıf yerler için başka bir bölgelendirme yapmanız gerekir” tabirlerini kullandı.
Prof. Dr. Bektaş, “Afet Bakanlığı kurulacaksa, tüm mahallî idarelerde de muhakkak ‘İl Afet Bilim Kurulu’ oluşturulmalı; bu konsey yöneticileri bilgilendirmeli ve zelzele, heyelan, sel üzere afetlerin ziyanlarını en aza indirmek için usuller geliştirmeli” tavsiyesinde de bulundu.
“KARADENİZ FAYI GÖZ GERİSİ EDİLMEMELİ”
Trabzon Karadeniz Teknik Üniversitesi’nde (KTÜ) bilim insanları da Gürcistan’daki zelzelelerin, bilhassa Rize ve Artvin’de hissedilmesine ait yayımladığı ‘Karadeniz’in depremselliği’ bahisli bilgi notunda, son 20 yılda Trabzon, Rize ve Ordu açıklarında, büyüklükleri 2.5 ile 4.5 ortasında değişen zelzeleler yaşandığını belirtilerek, “Gürcistan’daki sarsıntılar, Karadeniz fayının faal olabileceğini göstermektedir. Bu nedenle bilhassa Karadeniz fayı göz gerisi edilmemeli” denilmişti.
