Pakistan Başbakanı İmran Han’ın 21 23 Temmuz’da yapacağı Washington ziyareti iki ülke arasında başta Afganistan’da Çankaya Escort barış olmak üzere birçok bölgesel ve uluslararası konuyu gündeme getirecek
Han’ın ABD Başkanı Donald Trump’la yarın yapacağı görüşme iki liderin göreve gelmesinden bu yana ilk görüşmesi olmasının yanı sıra iki Keçiören Escort ülke arasında 2015’ten bu yana yapılan ilk üst düzey görüşme olma özelliği de taşıyor
İki ülke özellikle Afganistan’da barış gibi bölgesel konularda uzlaşı içinde çalışsa da ikili ilişkilerde birbirlerine karşı Etimesgut Escort açıklamalar yapıp yaptırımlar uyguluyor
İlişkilerdeki gerginliğin sebeplerinin başında ABD’nin Pakistan’a yaptığı askeri yardımların kesilmesi Pakistan’ın teröre destek veren ülkeler arasında değerlendirilmesi iki ülkede görev yapan diplomatlara yaptırımlar uygulanması ve ABD’nin Pakistan’daki özgürlüklere ilişkin raporları yer alıyor
Han’ın Ağustos 2018’de göreve geldikten sonra ABD ile Pakistan’ın aleyhine yapılan anlaşmaları iptal edeceğini duyurmasının ardından ABD Pakistan’a sağlanan 300 milyon dolarlık askeri yardımı durdurduğunu açıkladı
ABD özellikle Eylül 2018’den başlayarak çeşitli dönemlerde terörle mücadele ve Afganistan’daki askeri çalışmalar nedeniyle Pakistan’a yaptığı yardımları kesmeye başladı Aynı dönemde Koalisyon Destek Fonu’nun yapacağı 500 milyon dolarlık yardım da Kongre tarafından askıya alındı
Dönemin ABD’nin Birleşmiş Milletler BM Daimi Temsilcisi Nikki Haley de yaptığı bir açıklamada Pakistan’a milyarlarca dolar para verdik ama onlar hala teröristlere güvenli liman olmaya devam ediyor ve bu teröristler bizim askerlerimizi öldürüyor Bunu kabul edemeyiz ABD Pakistan’a kendine çeki düzen verene kadar bir dolar bile vermemeli Bunlar çok küçük paralar değil Onlara para vermeden önce ‘Ordunuza ve terörle mücadelenize yardım etmemiz için önce şu konuları düzeltin’ dememiz gerekiyor ifadelerini kullandı
Trump yönetimi daha önce de Pakistan’a yapılacak maddi yardımı kesmişti Ocak 2018’de ABD’den yapılan açıklamada Pakistan’ın bazı terör örgütleri için güvenli bölge olduğu ve bu örgütlerin Afganistan’da saldırılarda bulunduğu iddiasıyla 255 milyon dolarlık askeri yardımın ödemesi durdurulmuştu
ABD Taliban’ın neden daha güçlü olduğunu açıklasın
Trump’ın bir televizyon kanalında Pakistan’ı eleştirerek Usame bin Ladin’in Pakistan’da askeri akademinin hemen yanında yaşadığını herkes biliyordu Pakistan’ı destekliyoruz onlara yılda 1 3 milyar dolar veriyoruz ancak yardımı sona erdireceğiz çünkü onlar bizim için hiçbir şey yapmıyorlar açıklaması yapması ve Twitter’da Pakistan’a artık milyarlarca dolar ödeme yapmayacağız çünkü paramızı alıp bizim için hiçbir şey yapmıyorlar Pakistan’a milyarlarca dolar ödeme yaptık bize bin Ladin’in orada yaşadığını bile söylemediler demesi üzerine cevap ise yine Twitter üzerinden Han’dan geldi
Han açıklamasında Hiçbir Pakistanlı 11 Eylül’de yer almamasına rağmen ABD’nin terörle yürüttüğü savaşta onlara yardım ettik 75 bin can kaybının yanında 123 milyar doların üzerinde maddi kaybımız var ABD’nin yardımı ise önemsiz bir miktardı ABD Pakistan’ı kendi hatalarını örtmek için günah keçisi ilan etmek yerine madem 14 bin NATO askeri ve 250 bin Afgan askeri ile yapılan terörle mücadeleye 1 trilyon dolar harcadı Taliban şu an neden eskisinden daha güçlü onu açıklasın ifadelerini kullandı
ABD’ye tepki veren Dışişleri Bakanı Şah Mahmud Kureyşi ise açıklamasında Pakistan terörle mücadele ederken çok sayıda kurban verdi çok paralar harcadı Washington’ın vermekten vazgeçtiği parayı biz kendi kaynaklarımızdan harcadık Şimdi ABD bu parayı Koalisyon Destek Fonu’ndan geri ödemeli diye konuştu
Teröre destekten gri listeye alındı
İki ülke Han hükümeti kurulmadan önce Pakistan’ın Haziran 2018’de Kara Paranın Aklanmasının Önlenmesine İlişkin Mali Çalışma Grubu FATF tarafından teröre destek verdiğine ilişkin iddialar neticesinde gri listeye alınmasıyla tekrar karşı karşıya gelmişti
FATF’nin 37 üyesinden sadece Türkiye ve Çin bu karara ret oyu verirken ABD ise kabul oyu kullanmıştı
Gri listede yer almanın en büyük etkisi ekonomik alanda görülüyor Bu durum ülkelerin terörün finansmanını ve kara para aklamayı önleme yeteneği olmadığı anlamına geliyor ve bu yönüyle uluslararası finans piyasaları için risk taşıyor
Gri listede bulunan ülkelerin uluslararası bono ticareti borç alma havale alma veya gönderme ile uluslararası ticaret yapma yeteneği kısıtlanabiliyor ya da tamamen ortadan kaldırılabiliyor
Trafik kazası yolculuk sınırlaması getirdi
İki ülke arasındaki diğer gerilim ise Nisan 2018’de ABD’nin İslamabad’daki Savunma ve Hava Ataşesi Joseph Emanuel Hall’ın yaptığı kaza sonucu bir Pakistanlının ölmesiyle başladı
Kırmızı ışıkta geçerek çarptığı Pakistanlının ölmesine sebep olan Hall’ın alkollü olduğu iddia edilirken Pakistan polisinin ise bu durumlarda yapılacak prosedürleri yerine getirmediği açıklandı
Ülkeden çıkış yasağı konan Hall daha sonra kan parası ödeyerek Pakistan’dan ayrıldı ancak ardından Pakistan tarafından diplomatlara çeşitli uygulamalar getirildi
Buna göre diplomatların görev yaptıkları kentin 25 mil dışına çıkmadan 5 gün önce Pakistanlı yetkilileri bilgilendirmesi havalimanı liman ve sınırlarda aranma eşyalarının x ray cihazlarından geçirilmesi araçların camlarındaki filmlerin sökülmesi gerekiyor Telsiz kullanımı ise izne bağlandı
Buna karşılık benzer bir adım da ABD’den geldi ABD de Pakistanlı diplomatlara seyahat sınırlaması getirirken diplomatlara sağlanan vergi indirimi ve diğer indirimlerin de kaldırıldığını açıkladı
Pakistan da aynı indirimleri ABD kararını değiştirene kadar Amerikalı diplomatlara sunmama kararı aldı
ABD’nin özgürlük raporları
İki ülke son olarak geçen ay ABD’nin din ve ifade özgürlükleri raporlarıyla karşı karşıya geldi
ABD Dışişleri Bakanlığının hazırladığı Dini Özgürlükler Raporu’nda Pakistan’ın Kaygıyla izlenen ülkeler kategorisinde yer alması ve dini özgürlükler konusunda negatif bir trendin görüldüğünün belirtilmesi üzerine Pakistan ABD’nin taraflı Dini Özgürlükler Raporu’nu reddediyor prensip olarak bu tarz egemen ülkelerin iç işlerine karışan raporları ve rapordaki gözlemleri kabul etmiyoruz açıklamasını yaptı
Aynı rapor geçen yıl da gündeme gelmişti ve ABD’nin İslamabad Büyükelçiliği Sözcüsü Richard Snelsire bu raporda yer alan ülkelere ABD’nin yaptırım uygulama hakkı olsa dahi Pakistan’a uygulanmayacağını söyledi
Belucistan Kurtuluş Ordusu’nun küresel terör örgütü ilan edilmesi
ABD ve Pakistan’ın son bir yılda ikili ilişkilerde olumlu görüşler paylaştığı tek konu ise Belucistan Kurtuluş Ordusu BLA örgütünün ABD tarafından küresel terör örgütü ilan edilmesi oldu
Ay başında örgütü küresel terör örgütü ilan eden ABD örgütle ilişkili kişilerin ABD’deki tüm mal varlıklarının dondurulduğu ve ABD vatandaşlarının da bu gruba yapacağı yardımların suç teşkil edeceğini açıkladı
Pakistan ise bu adım karşısında ABD’nin bu kararıyla Belucistan Kurtuluş Ordusu’nun etki alanı daralacaktır Bu örgütün eylemlerini yüceltenler başta olmak üzere faillerin organizatörlerin finansörlerin ve dış sponsorların hesap vermesi ve adalete teslim edilmesi önemlidir açıklaması yaptı
Ayrılıkçı BLA örgütü Belucistan’ın kaynaklarının adil paylaşılmadığı ve Çin’in bölgede yürüttüğü altyapı projeleriyle bölgenin kolonileştirildiği iddiasıyla Çinlilere ve Pakistan güvenlik güçlerine saldırıyor
Örgüt geçen yıl Çin’in Karaçi Başkonsolosluğuna ve Çin Pakistan Ekonomik Koridoru CPEC projesinin son durağı olan Gvadar kentinde Çinlilerin de kaldığı tek 5 yıldızlı otele saldırmıştı
TRT World’e konuşan Stanford Üniversitesi Uluslararası Güvenlik ve İşbirliği Merkezi Öğretim Üyesi Asfandyar Mir’e göre ABD’nin bu kararının arkasında Çin’le bölgede iyi ilişkiler kurmak ve Pakistan’ın Afganistan’da yürütülen barış görüşmelerine desteğini artırmak bulunuyor
İki ülke Afganistan’da uyum içinde
Beyaz Saray’da görüşecek Han ve Trump’ın gündeminde iki ülkenin de büyük oranda anlaşmaya vardığı Afganistan’da barış süreci var
Özellikle Han’ın 15 yıldır savunuyorum sözleriyle açıkladığı Afganistan’da çözümün diyalogla gerçekleşmesi gelinen noktada iki ülkenin de başvurduğu yöntem oldu
Geçen yıl bu konuda bir açıklama yapan Han ABD yönetimi Afganistan konusunda Pakistan Adalet Hareketi PTI olarak 15 yıldır söylediklerimizle ilk kez hemfikir ifadelerini kullanmıştı ABD yönetimi ve özellikle ABD’nin Afganistan Özel Temsilcisi Zalmay Halilzad da Pakistan’ın barış sürecinde yer alması ve Taliban’ı masaya getirmek için etkisini kullanmasını istemişti
Pakistan da bu talebi geri çevirmeyerek çeşitli girişimler sonrası Taliban’ın masaya oturmasını sağladı ve ABD ile Taliban arasında barış görüşmeleri başladı
ABD ve Taliban’ın ortak düşüncesi olan yabancı askerlerin Afganistan’dan çıkarılması ise Pakistan’ın daha ileri zamanda olmasını arzu ettiği bir gelişme Pakistan barışın sağlanıp yeni hükümetin kurulmasının ardından ülkenin kendi polis ve asker gücüyle güvenliği sağlamasının sonrasında yabancı askerlerin çekilmesini istiyor
Pakistanlı yetkililerin açıklamalarına göre bu sağlanmadan yabancı askerler ülkeden ayrılırsa güvenlik problemleri yeniden başlayabilir ve ülkede filizlenen DEAŞ güçlenebilir
Pakistan sadece Afganistan’ın değil tüm bölgenin de güvenliğini ilgilendirdiği iddiasıyla Afganistan’da tam istikrar sağlanmadan yabancı askerlerin çekilmemesi gerektiğini savunuyor
Bu konuyu mart ayında Alman mevkidaşı Heiko Maas’la yaptığı basın toplantısında dile getiren Kureyşi Sorumluluk içinde çekilme sözleriyle tam manasıyla güvenlik sağlanmadan çekilmeyi arzu etmediklerini belirtmişti
Kureyşi Güvenliğin sağlandığı bir ortamda askerlerin çekilmesi hem Afganistan’ın hem bölge ülkelerinin arzusudur demişti
Keşmir’de çözüm talebi
İki ülke arasında gündeme gelecek konulardan bir diğeri de Hindistan Pakistan arasındaki Keşmir sorunu
Daha önce çeşitli düzeyde Amerikalı yetkililerle birçok kez görüşen Pakistanlı yetkililer sorunun çözümü için ABD’den destek istemişti
Son olarak şubat ayında Hindistan kontrolündeki Keşmir’de düzenlenen bir saldırıda 40’ın üzerinde Hint askeri ölmüş ve ardından yaşanan gelişmeler sonucunda iki ülke savaşın eşiğine gelmişti
Hindistan ve Pakistan uçaklarının karşılıklı hava harekatında iki Hint uçağı düşürülürken birinin pilotu Pakistan tarafından esir alınmıştı
Pakistan’ın Hint pilotu iyi niyet göstergesi olarak iade ettiğini belirten Kureyşi ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ve Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton’la görüşerek ABD’nin Keşmir sorunu çözümünde üzerine düşeni yapmasını istedi
Bolton bu dönemde Pompeo’nun iki ülke lideriyle de görüştüğünü belirterek Pakistan’ı gerilimi düşürmeye yönelik adımlarından dolayı tebrik etti
Bolton ayrıca Pakistan Hindistan arasındaki sorunların çözümü için diyalog yollarının aranması gerektiğini sözlerine ekledi
Kaynak AA