Türkiye İstatistik Kurumu, 2021 yılına ait “Nüfus ve Konut Sayımı” datalarını açıkladı.
Veriler, ülke idari kayıtları temel alınarak oluşturuldu. Buna nazaran, Cumhuriyet’in birinci yıllarında yapılan 1927 yılı genel nüfus sayımı sonucunda 13 milyon 648 bin 270 kişi olan ülke nüfusu, yıllar içinde daima artma eğilimi göstererek 2021’de 84 milyon 680 bin 273 şahsa ulaştı.
Cinsiyete göre nüfusun dağılımına bakıldığında, Cumhuriyet’in birinci yıllarında geçmiş savaş devrinin de tesiriyle kadın nüfusu, erkek nüfusundan fazla iken yıllar içinde bayan ve erkek nüfusu çabucak hemen eşit büyüklüğe ulaştı. Erkek nüfusu 1927’de 6 milyon 563 bin 879 kişi iken 2021’de 42 milyon 428 bin 101 bireye çıktı. Kadın nüfusu da 1927’de 7 milyon 84 bin 391 kişi iken 2021’de 42 milyon 252 bin 172 şahsa yükseldi.
Türkiye’nin nüfus artış suratı yıllara nazaran incelendiğinde, 1935’te binde 21,1 olan yıllık artış suratının 2021’de binde 12,7’ye gerilediği görüldü.
YAŞLI NÜFUS ARTTI
Türkiye’nin 1935, 1960, 2000 ve 2021 yılı nüfus piramitleri incelendiğinde, yaşlı nüfus arttı, ortanca yaş yükseldi, çocuk ve gençlerin toplam nüfus içindeki oranı azaldı.
Türkiye oransal olarak yaşlı nüfus yapısına sahip ülkelere nazaran hala genç bir nüfus yapısına sahip olsa da ülkede yaşlı nüfusun sayısal açıdan epey fazla olduğu kayıtlara geçti.
Nüfusun yaş yapısının değerlendirilmesinde kullanılan değerli göstergelerden biri olan ortanca yaş, Türkiye’de 1935’te 21,2 iken 2021’de 33,1 oldu. Cinsiyete nazaran incelendiğinde, 1935’te erkeklerde 19,1 olan ortanca yaşın 2021’de 32,4’e, bayanlarda ise 1935’te 23,4 iken 2021’de 33,8’e yükseldiği gözlendi.
Ülkede 1935’te yüzde 54,7 olan çalışma çağı olarak tanımlanan 15-64 yaş grubundaki nüfusun oranı yıllar içinde artarak 2021’de yüzde 67,9’a ulaştı. Çocuk yaş kümesi olarak tanımlanan 0-14 yaş grubundaki nüfusun oranı 1935’te yüzde 41,4 iken yıllar içinde azalma eğilimi göstererek 2021’de yüzde 22,4’e geriledi.
Yaşlı nüfus olarak tanımlanan 65 ve daha üst yaştaki nüfusun oranı ise 1935’te yüzde 3,9 iken 2021 yılında yüzde 9,7’ye yükseldi.
İKAMET EDENLERİN YÜZDE 3,7’Sİ YURT DIŞINDA DOĞDU
Türkiye’de ikamet eden nüfusun yüzde 94,9’unun doğum yerinin yurt içi, yüzde 3,7’sinin ise yurt dışı olduğu belirlendi. Doğum yeri bilinmeyenlerin oranı ise yüzde 1,4 olarak kayıtlara geçti. Öbür yandan ikamet ettiği vilayette doğanların oranı yüzde 63,8 iken ikamet ettikleri vilayetten farklı bir vilayette doğanların oranının yüzde 31,1 olduğu görüldü.
Türkiye’de ikamet eden fakat doğum yeri yurt dışı olan 3 milyon 141 bin 351 kişi ortasında Bulgaristan doğumlular yüzde 11,4 ile birinci sırada yer aldı. Bulgaristan’ı sırasıyla yüzde 10,5 ile Almanya, yüzde 10,4 ile Irak, yüzde 8,8 ile Suriye, yüzde 5,7 ile Afganistan doğumlular izledi.
OKUMA YAZMA BİLMEYENLERİN ORANI YÜZDE 2,5’E KADAR GERİLEDİ
Türkiye’de okuma yazma bilmeyenlerin oranı 1935’te yüzde 80,8 iken bu oran yıllar içinde daima düşme eğilimi göstererek 2021’de yüzde 2,5’e geriledi. Cinsiyete nazaran incelendiğinde, erkeklerde okuma yazma bilmeyenlerin oranı 1935’te yüzde 70,7 iken 2021’de yüzde 0,8’e, bayanlarda 1935’te yüzde 90,2 iken 2021’de yüzde 4,2’ye düştü.
Türkiye’de 1970’te ilkokul mezunu olanların oranı yüzde 28,8 iken 2021’de yüzde 22,5 oldu. İlköğretim, ortaokul yahut dengi okul mezunlarının oranı 1970’te yüzde 3,6 iken 2021’de bu oran yüzde 25’e çıktı.
Lise yahut dengi okul mezunlarının oranı 1970’te yüzde 2,6 iken 2021’de yüzde 22,4 olarak kayıtlara geçti. Başka yandan yükseköğretim mezunu olanların oranı 1970’te yüzde 1 iken 2021’de bu oran yüzde 17,6’ya ulaştı.
Türkiye’de bitirilen eğitim durumu yıllara ve cinsiyete nazaran incelendiğinde, 1970’te erkeklerde yüzde 36,5 ile ve bayanlarda ise yüzde 20,9 ile ilkokul mezunlarının oranının daha fazla olduğu görüldü. Öteki yandan 2021’de erkeklerde yüzde 27,4 ile ilköğretim, ortaokul yahut dengi okul mezunlarının oranının daha yüksek olduğu görülürken bayanlarda yüzde 25,6 ile ilkokul mezunlarının oranının daha fazla bulunduğu gözlendi.
Ülkede 2007-2008 devrinde yüzde 3,18 olarak kaydedilen vilayetler ortası göç eden nüfus oranı, yıllar içinde inişli çıkışlı seyir izleyip 2021’de yüzde 3,28 olarak kayıtlara geçti. Türkiye’de 2021’de 2 milyon 777 bin 797 kişi vilayetler ortasında göç etti. Bu nüfusun yüzde 47,5’ini erkekler, yüzde 52,5’ini ise bayanlar oluşturdu.
Ülkede yıllara ve cinsiyete nazaran uygar durumun dağılımı incelendiğinde, erkeklerde hiç evlenmeyenlerin oranının bayanlara nazaran daha yüksek olduğu, bayanlarda ise eşi ölenlerin ve boşananların oranının erkeklerden daha fazla olduğu görüldü. Büyük çoğunluğu oluşturan evlilerin oranının yıllara nazaran her iki cinsiyette de birbirine yakın oranlarda olması dikkati çekti.
TEK KİŞİLİK HANE HALKI ORANI YÜKSELDİ
Buna nazaran, Türkiye’de ikamet eden yabancı nüfus 2021 yılında 1 milyon 792 bin 36 kişi olurken, bu nüfusun yüzde 49,7’sini erkekler, yüzde 50,3’ünü ise bayanlar oluşturdu. Türkiye’de ikamet eden yabancı nüfusun vatandaşlık ülkelerine nazaran dağılımı incelendiğinde, yüzde 18 ile Irak vatandaşlarının birinci sırada yer aldığı görüldü. Irak vatandaşlarını sırasıyla yüzde 10,2 ile Afganistan, yüzde 7,2 ile İran ve yüzde 6,9 ile Türkmenistan vatandaşları takip etti.
Türkiye’de hane halkı tipleri incelendiğinde, yıllar içinde tek kişilik hane halkları ile ortalarında eş, anne-çocuk yahut baba-çocuk bağı olmayan fertleri içeren, öteki bir tabirle çekirdek aile bulunmayan birden fazla şahıstan oluşan hane halklarının oranında artış olduğu gözlendi. 2014 yılında yüzde 2,1 olan bu oran 2021’de yüzde 3,2’ye çıktı.
Tek kişilik hane halkı oranı 2014’te 13,9 iken 2021’de yüzde 18,9’a yükseldi.
Tek çekirdek aile olarak söz edilen, sırf eşlerden yahut eşler ve çocuklarından yahut tek ebeveyn ve en az bir çocuktan oluşan hane halkları ile geniş aile olarak tanımlanan ve en az bir çekirdek aile ve öteki şahıslardan oluşan hane halklarının oranında yıllar içinde azalma olduğu görüldü.
HANE HALKI SAYISI 25 MİLYON 329 BİN 833 OLDU
Aralarında akrabalık bağı bulunsun ya da bulunmasın birebir adreste yaşayan bir yahut birden fazla bireyden oluşan topluluk olarak tanımlanan hane halkı sayısı, Türkiye’de 2014 yılında 21 milyon 91 bin 75 iken 2021 yılında 25 milyon 329 bin 833’e ulaştı.
Türkiye’de 2008 yılında 4 kişi olan ortalama hane halkı büyüklüğü, yıllar içinde azalma eğilimi göstererek 2021 yılında 3,23 şahsa indi.
Ülkede 2021 yılında doğan bebeklere verilen isimler incelendiğinde, erkeklerde Yusuf, kızlarda ise Zeynep ismi birinci sırada yer aldı. Türkiye nüfusu içinde cinsiyete nazaran en çok kullanılan isimler incelendiğinde ise erkeklerde Mehmet, bayanlarda da Fatma isminin birinci sırada yer aldı.
YÜZDE 60,7 KENDİSİNE İLİŞKİN KONUTTA YAŞIYOR
Hane halklarının konuttaki mülkiyet durumuna nazaran dağılımına bakıldığında, yüzde 60,7’sinin oturduğu konutun sahibi olan, yüzde 27,6’sının kiracı olan, yüzde 8,4’ünün oturdukları konutun sahibi olmayan ancak kira da ödemeyen ve yüzde 0,9’unun da lojmanda oturan hane halklarından oluştuğu görüldü.
Türkiye’de 15 ve daha üst yaştaki nüfusta iş gücüne katılma oranı yüzde 51,9 oldu. Cinsiyete nazaran incelendiğinde, iş gücüne katılma oranı erkeklerde yüzde 69,9, bayanlarda ise yüzde 34 olarak kayıtlara geçti.
İstihdam oranına bakıldığında, toplamda yüzde 46,2, erkeklerde yüzde 63,3 ve bayanlarda ise yüzde 29,2 oldu. Öbür yandan işsizlik oranının toplamda yüzde 10,9, erkeklerde yüzde 9,4, bayanlarda ise yüzde 14,1 olduğu görüldü.
İSTİHDAMIN YÜZDE 57,7’Sİ HİZMET SEKTÖRÜNDE
İstihdamın tarım, sanayi ve hizmet olarak üç ana dala nazaran dağılımı incelendiğinde, toplam istihdam içerisinde yüzde 57,7 ile hizmet dalı en yüksek hisseye sahip oldu. Cinsiyete nazaran değerlendirildiğinde, erkeklerin yüzde 55,5’i, bayanların ise yüzde 62,4’ü hizmet kesiminde yer aldı.
İstihdamda yüzde 26,9 ile ikinci büyük hisseye sahip olan sanayi bölümünün cinsiyete nazaran dağılımı incelendiğinde, erkeklerin yüzde 31,3’ünün, bayanların ise yüzde 17,6’sının bu dalda yer aldığı tespit edildi.
İstihdamda yüzde15,4 ile üçüncü büyük hisseye sahip olan tarım bölümünün cinsiyete nazaran dağılımında ise erkeklerin yüzde 13,2’si, bayanların yüzde 20’si tarım bölümünde yer aldı.
İstihdamın işteki duruma nazaran dağılımı incelendiğinde, toplam istihdam içerisinde fiyatlı ve yevmiyeli olarak çalışanların yüzde 71 ile en yüksek hisseye sahip olduğu görüldü. Bunu sırasıyla yüzde 15,8 ile kendi hesabına çalışanlar, yüzde 8,5 ile fiyatsız aile personelleri ve yüzde 4,7 ile patronlar izledi.
Cinsiyete nazaran işteki durumun dağılımına bakıldığında, her ikisinde de yüzde 71 ile fiyatlı yahut yevmiyeli çalışanların birinci sırada olduğu görüldü. Erkeklerde ikinci sırada yüzde 19,1 ile kendi hesabına çalışanlar yer alırken, bayanlarda yüzde 18,2 ile fiyatsız aile personeli olarak çalışanlar yer aldı.
EV İŞLERİ BAYANLARI İŞ GÜCÜNÜN DIŞINDA TUTUYOR
Türkiye’de 15 ve daha üst yaştaki nüfus içerisinde iş gücüne dahil olmayan nüfusun çoğunluğunu yüzde 31,2 ile konut işleriyle meşgul olanlar oluşturdu. Bunu yüzde 18,2 ile eğitim/öğretimine devam edenler, yüzde 16,6 ile emekliler, yüzde 15 ile çalışamaz halde olanlar izledi. Cinsiyete nazaran iş gücünde olmama nedenleri incelendiğinde, bayanlarda en kıymetli neden yüzde 45,2 ile mesken işleri ile meşgul olma, erkeklerde ise yüzde 38,6 ile emeklilik öne çıktı.
Hane halkı büyüklüğüne nazaran istihdamdaki kişi sayısı incelendiğinde, yalnız yaşayanların yüzde 60,4’ünün, 2 kişilik hanelerin yüzde 44’ünün, 3 kişilik hanelerin yüzde 14,1’inin istihdamda yer almadığı belirlendi. Öteki yandan 4 kişilik hanelerin yüzde 47’sinde istihdamda sırf 1 kişi, yüzde 34,3’ünde ise 2 kişi olduğu tespit edildi.
Türkiye’de 15 ve daha üst yaştaki nüfus içerisinde, doğum yeri Türkiye olanların iş gücüne katılma oranı toplamda yüzde 52,6, erkeklerde yüzde 70,5 ve bayanlarda yüzde 34,7 oldu. Türkiye’de ikamet eden fakat yurt dışında doğanların iş gücüne iştirak oranı ise toplamda yüzde 44,3, erkeklerde yüzde 65,1 ve bayanlarda yüzde 25,8 olarak gerçekleşti.
EN TANINAN BEBEK İSİMLERİ: YUSUF VE ZEYNEP
Türkiye’de 2021 yılında doğan bebeklere verilen isimler incelendiğinde; erkeklerde Yusuf, kızlarda ise Zeynep isminin birinci sırada yer aldığı görüldü. Türkiye nüfusu içinde cinsiyete nazaran en çok kullanılan isimler incelendiğinde ise erkeklerde Mehmet, bayanlarda da Fatma isminin birinci sırada olduğu gözlendi.
Hane halklarının konuttaki mülkiyet durumuna nazaran dağılımına bakıldığında; yüzde 60,7’sinin oturduğu konutun sahibi olan, yüzde 27,6’sının kiracı olan, yüzde 8,4’ünün oturdukları konutun sahibi olmayan ama kira da ödemeyen ve yüzde 0,9’unun da lojmanda oturan hane halklarından oluştuğu görüldü.
15 ve daha üst yaştaki nüfusta işgücüne katılma oranı yüzde 51,9 oldu. Cinsiyete nazaran incelendiğinde; işgücüne katılma oranı erkeklerde yüzde 69,9, bayanlarda ise yüzde 34 oldu. İstihdam oranına bakıldığında, toplamda yüzde 46,2, erkeklerde yüzde 63,3 ve bayanlarda ise yüzde 29,2 oldu.
Diğer yandan işsizlik oranı toplamda yüzde 10,9, erkeklerde yüzde 9,4 bayanlarda ise yüzde 14,1 oldu.
