YATARKEN BAŞ DÖNMESİ NEDEN OLUR?
Baş dönmesi yaygın olan ve cinsiyet ayırt etmeden herkeste görülebilen bir durumdur. Hareket halinde yahut uzanırken bile baş dönmesi yaşanabilir. Baş dönmesinin nedenleri şahıstan bireye nazaran değişiklik gösterebilir. Baş dönmesinin sonucunda dengesizlik hissi yaşanacağı için kişinin dikkatli olması gerekmektedir. Baş dönmesi yatınca bile ortaya çıkabildiği için her an meydana gelebilecek bir rahatsızlıktır.
En sık rastlanılan tipi, halk ortasında kristal oynaması olarak da bilinen Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo (BPPV)’dur. BPPV varlığında şahısta, sırtüstü yatarken, yatar konumda sağa sola dönerken, öne gerçek eğildiğinde, başını üst kaldırdığında ya da birdenbire hareket ettirdiğinde baş dönmesi şikayeti oluşur.
BENİGN PAROKSİSMAL POZİSYONEL VERTİGO (BPPV) NEDİR?
Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo, bir çeşit baş dönmesi hastalığıdır. Bu hastalık yeterli huylu pozisyonel bir baş dönmesi olarak isimlendirilmektedir. Bu hastalık baş dönmesi ve gözlerde yaşanan istemsiz hareketler ile ortaya çıkar. Bu baş dönmesi vakitle hafiflemekte ve birçok vakit tabiatıyla geçmektedir.
Hastalığın nedeni ise iç kulakta yaşanan bir sorundur. İç kulakta bulunan küçük kalsiyum kristallerinin yapışık olduğu yerden çıkarak küçük modüller halinde istikrar kanallarının içine yanlışsız gitmesi sonucunda BPPV hastalığı oluşur. Yaşanan baş dönmesi ise bu hastalığın bir tesiridir.
BAŞ DÖNMESİ NEDENLERİ NELERDİR?
Baş dönmesi, beyin, kulak, kalp meseleleri ile farklı nörolojik sorunlardan kaynaklanabilir. Ayrıyeten ağır gerilime maruz kalmak, kullanılan ilaçlar ve alkol kullanımı, baş dönmesi şikayetlerinin oluşumunda rol oynayabilir.
Ani tansiyon değişimleri, anemi, kulak enfeksiyonları, uzun mühlet susuz kalmak (dehidrasyon), sıcak, yol tutması ve çok idman üzere nedenler de baş dönmesine neden olabilir.
Sık görülen baş dönmesi nedenleri şu formda sıralanabilir:
Periferik Vertigo: Periferik vertigo varlığında baş dönmesi, beyin dışı nedenlerden ya da farklı bir deyişle, iç ve / yahut orta kulakta bulunan istikrar merkezinin etkilenmesiyle oluşur. Başın konumu değiştirildiğinde şiddetli baş dönmesi hissedilmesine yol açan periferik vertigo varlığında kişi, bulantı ve kusma üzere ek şikayetler yaşayabilir.
Periferik vertigo çoğunlukla metabolik hastalıklar, hipoglisemi, hipertiroidi, yüksek tansiyon, kas yahut iskelet sisteminde oluşan rahatsızlıklara bağlı olarak gelişir.
Tüm bunların yanı sıra perilenfatik fistül, üst teneffüs yolu enfeksiyonlarının akabinde gelişen Meniere, nörit üzere hastalıklar da periferik vertigoya yol açabilir. En sık rastlanılan çeşidi, halk ortasında kristal oynaması olarak da bilinen Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo (BPPV)‘dur. BPPV varlığında şahısta, sırtüstü yatarken, yatar konumda sağa sola dönerken, öne gerçek eğildiğinde, başını üst kaldırdığında ya da apansız hareket ettirdiğinde baş dönmesi şikayeti oluşur.
Bu üzere şikayetlerle tabibe başvurulduğunda tabip teşhis için bireye Dix-Hallpike (DH) testi ve yan yatma testi uygular. Bu testler sırasında tabip hastanın beden durumunu değiştirerek göz hareketlerini inceler.
Santral Vertigo: Beyinden kaynaklı rahatsızlıkların varlığında görülen santral vertigo, periferik vertigoya nazaran daha önemli sıhhat sorunlarından kaynaklanır. Tüm vertigo çeşitlerinin yaklaşık %25’ini oluşturan santral vertigo, şiddetli baş dönmesi ile karakterizedir.
Ek olarak baş ağrısı, çift görme, uyuşukluk, konuşma ve yutkunma bozukluğu üzere şikayetlere neden olabilir. Beyin damarlarında oluşan yapısal bozukluklar, anevrizma, epileptik nöbetler, ensefalit, beyin kanaması, beyin tümörü, beyin sapı enfarktüsü, baş travmaları ya da ilaç kullanımı santral vertigoya yol açan yaygın sebepler ortasında yer alır.
Metabolik Hastalıklar: Kalp, karaciğer ve tiroit hastalıklarının yanı sıra birtakım ilaçların kullanımına bağlı olarak baş dönmesi görülebilir. Kalp yetmezliği, kalp kapakçığı hastalıkları, ritim bozukluğu, diyabet, tansiyon ve kan şekerindeki düzensizliklerin yanı sıra sıvı elektrolit istikrarının sağlanamaması da baş dönmesine yol açabilir. Metabolik hastalıklara bağlı olarak görülen baş dönmesinin tedavisi, altta yatan odak hastalığın tedavi edilmesiyle uygunlaştırılır.
Enfeksiyon: Soğuk algınlığı ya da grip üzere enfeksiyonlar, baş dönmesine neden olabilir. Baş dönmesinin şiddeti, enfeksiyonun cinsine nazaran farklılık gösterebilir.
Beyin Tümörleri: Çabucak her yaşta görülebilen beyin tümörü, baş dönmesine yol açabilir. Bilhassa istikrar merkezinin bulunduğu beyincik bölgesindeki âlâ ya da makus huylu tümörler, baş dönmesine neden olabilir.
Nörolojik Hastalıklar: Parkinson, MS ve miyelin hastalıkları üzere kimi nörolojik rahatsızlıklar baş dönmesine neden olabilir. Nörolojik hastalığın özelliğine nazaran bireyde baş dönmesine ek olarak pek çok farklı semptom görülebilir.
Travmalar: Başa alınan sert bir darbe ya da yaralanmalar baş dönmesine yol açabilir. Baş dönmesi, travmalardan çabucak sonra olabileceği üzere uzun vakit sonra da ortaya çıkabilir.
Psikolojik Rahatsızlıklar: Ağır gerilim, panik atak, anksiyete bozukluğu ve depresyon üzere pek çok farklı ruhsal rahatsızlık, baş dönmesine neden olabilir.
