Türkiye’de döviz kuruna bağlı olarak artan fiyatların yanı sıra ÖTV oranları ve taksit hududu, başta iPhone üzere üst segment telefonlar olmak üzere yurt dışı aygıtlara ilgiyi artırdı.
Türkiye ile iki kata yaklaşan fiyat farkı nedeniyle yurt dışına iPhone cinslerinde rekor kırılırken, yurt dışına çıkış imkanı bulamayan vatandaşlar ise öteki bir yol olarak sigortalı uçak biletlerine yöneldi.
Ekonomim.com’dan Yener Karadeniz’in haberine nazaran, kaçak yollarla ülkeye giren telefonları Türkiye fiyatının yüzde 60’ı fiyatla satın alan vatandaşlar, kimlik kartı ile girilebilen ülkelere sigortalı bilet alarak pasaport denetiminden geçiyor, akabinde yalnızca sigorta masrafını ödeyerek bileti iptal ettiriyor. Bu halde gümrüksüz alana giren tüketiciler bu yol ile hem vergisiz alıveriş imkanından faydalanıyor hem de giriş-çıkış dokümanı ile yurt dışı telefonlarını kaydettirebiliyor. Bu yol ile yılda 10 binden fazla süreç yapıldığı varsayım ediliyor.
Söz konusu sürecin pasaport kayıt fiyatının 6 bin 91 TL’ye çıkacağı ocak ayı öncesinde daha da arttığı iddia ediliyor. Dal temsilcileri, bu biçimde yasa dışı yolla ülkeye giren telefon sayısının birinci defa yasal yolla giren telefon sayısını geride bıraktığını lisana getiriyor.
YASAL TELEFON İTHALATI DÜŞÜYOR
Türkiye İstatistik Kurumu dataları de bu durumu doğruluyor. Kelam konusu istatistiklere nazaran, 2019’da 12 milyona kadar çıkan cep telefonu ithalat adedi, geçen yıl 4,3 milyona geriledi. Bu yılın ocak-ekim devrinde ise kelam konusu sayı 2,3 milyona kadar düştü. Taşınabilir Bağlantı Araçları ve Bilgi Teknolojileri İş İnsanları Derneği (MOBİSAD) Lideri Mustafa Kemal Turnacı, artan vergi yükü ve taksit sonu üzere kararların yasal telefon satışlarında düşüşe yol açarken yolcu beraberi ve yasa dışı yollarla ülkeye giren telefonda ise tam zıddı oranda artışa yol açtığını kaydetti. Turnacı’ya nazaran kelam konusu yollarla ülkeye giren telefon sayısı en optimist iddiayla 1,5 milyonu, yolcu beraberi olmak üzere 5 milyonu geçti.
20 BİN TL’YE YAKIN FİYAT AVANTAJI
Bu duruma yol açan en kıymetli etken elbette fiyat avantajı olarak öne çıkıyor. Son sayılara nazaran, Apple’ın en son çıkardığı modellerden iPhone 14 Pro Max, şirketin online sitesinde 43 bin 999 TL’ye satılırken, hali hazırda birebir aygıt, online ikinci el satış sitelerinde ya da cadde mağazalarında pasaport kaydı olmaksızın en düşük 25 bin, en yüksek 32 bin TL civarı fiyatla satın alınabiliyor. Aygıtı, kaydettirmek için ise örneğin Kıbrıs’a bilet alan vatandaşlar, kimlik kartı ile harç pulu da ödemeden pasaport denetiminden geçiyor. Akabinde sigortalı biletini iptal ettirerek bilete ödediği fiyatın yüzde 90’ını geri almanın yanı sıra isterse vergisiz alandan alışveriş imkanından da faydalanıp, tekrar çıkış yapıyor. Böylelikle gerçek manada yurt dışına çıkmadan, alınan yurt dışı giriş-çıkış evrakı ile pasaport kayıt fiyatı ödenerek 20 bin TL’ye varan fiyat avantajı ile kelam konusu telefona sahip olunabiliyor.
“FİYAT FARK ETMEKSİZİN 12 AY TAKSİT ÖNERİSİ”
MOBİSAD Lideri Mustafa Kemal Turnacı, yüzde 80’i aşan vergi yükü nedeni ile yurt dışı ile açılan fiyat makası ve taksit sonunun yasadışı telefonlarda özelikle bu yıl patlamaya yol açtığını söyledi. Bu durumun Türkiye’de bilişim dalına büyük ziyan vermesinin yanı sıra devletin de vergi kaybına uğradığını lisana getiren Turnacı, tahlil için ise ya vergi yükünün düşürülerek yurt dışı ile fiyat makasının kapanması, ya da vergi yükü ile pasaport kayıt fiyatının eşitlenmesi gerektiğini savundu. Lider Turnacı, uzun müddettir verdikleri taksit gayreti konusunda da fiyat fark etmeksizin 12 ay taksit teklifini yineledi.
BİRBİRİ ARKASINA KISITLAMA KARARLARI ALINIYOR
Geride kalan devirde klonlanmış telefon ve yurt dışı aygıt satışının önüne geçmek için değerli sayılabilecek kısıtlama kararları alındı. Bunlardan birincisi sinyal alınamayan telefonların 1 yıl içinde pasife alınması oburu ise yolcu beraberinde getirilen telefon sayısının 3 yıl içinde 1 adet ile sonlandırılması. Öte yandan kararlara yurt dışından getirilen telefonun “yolcunun kimlik numarasına kayıtlı sınırlarla kullanılma şartı” da eklenmişti. Tüm bunlar da Yunan Adaları, Gürcistan ve Kıbrıs üzere kimlik kartı ile girilebilen ülkelere iPhone çeşitlerinde patlamaya yol açmıştı.
