Türkiye’nin toplam kömür kaynağı, 19.3 milyar tonu linyit ve asfaltit, 1.52 milyar tonu taş kömürü olmak üzere toplam 20.84 milyar ton. Türkiye 2022 Temmuz ayı prestijiyle toplam santral gücünün yüzde 20.7’sini kömürden sağlıyor. Türkiye bu ölçünün yüzde 11.2’sini yerli kömür üretiminden karşılıyor. Türkiye’de 1 adet asfaltit, 46 adet linyit, 4 adet taşkömürü ve 16 adet ithal kömürle çalışan toplam 67 adet elektrik üretim santrali bulunuyor. 2021 yılında, kömüre dayalı santrallerden üretilen elektriğin toplam elektrik üretimi içindeki hissesi yüzde 31.4 oldu.
Veriler, 4,5 milyon ton kömürün de ısınma emelli kullanıldığını gösteriyor. Kömür fiyatları ise son yıllarda yüksek oranda artış gösterdi. Eylül 2021’de bir ton ithal kömür fiyatı 2 bin 600 ile 3 bin lira ortasında iken bugün tıpkı kömürün fiyatı 8 bin ile 8 bin 600 lira ortasında. Yerli kömürün fiyatı ise 7 bin 600 liraya kadar çıktı. Kömür fiyatındaki artış neredeyse üç kat oldu.
Kömür fiyatları artınca vatandaş ucuz kömür aramaya başladı. Bu durumu fırsat bilen kimi satıcılar da kömüre yabancı hususlar katarak fiyatını ucuzlatmaya çalışıyor. Bu tip kömürlerin kullanımına bağlı olarak önemli sıhhat sorunu yaşanabileceği belirtiliyor. Mevzuyu Pele Ticaret kurucusu Mehmet Yoğurtçu kıymetlendirdi.
Yoğurtçu, ucuz kömürün zararlarına dikkat çekerken, “Yerli kömürler 2021 yılında daha ucuz ve kaliteli üretilirken, 2022’ye geldiğimizde yüzde 100 zamlanmasından ötürü kalitesi bozuldu. Biz müşterilerimize kaliteli ve uygun fiyat garantisiyle hizmet vermeye devam ediyoruz. Lakin merdiven altı üreticilerin kalitesiz kömürlerinden alan vatandaşlarımızın sıhhati tehlikeye giriyor.” dedi.
Peki bu tip kömürlerin sıhhate ziyanı nedir? Yoğurtçu, ikazını şöyle sürdürdü: “Farklı hususlar karıştırılan kalitesiz kömürlerin, hava kirliliği, akciğerler ve kalp üzerinde önemli olumsuz tesirleri bulunuyor. Bilhassa astım üzere teneffüs rahatsızlıkları ile kalp hastalığı bulunan bireyler için kıymetli problemler oluşturuyor. Kömür alırken torbanın üzerinde kesinlikle kalori paha, kül oranı, kükürt oranı, şişme endeksi pahası, nem oranı, tartısı, üretim ve kesin tüketim tarihi, üreticisi, adresi, telefon ve e-posta adresi üzere bilgilerin yer almasına dikkat edilmeli.”
KALİTESİZ KÖMÜR MEVTE YOL AÇABİLİR
Mehmet Yoğurtçu, yerli ve ithal kömür ortasında fazla fiyat farkı kalmadığını da belirtirken, katkısız yerli kömürün ithale nazaran daha uygun olduğunu söyledi. Yoğurtçu, “Kalitesiz kömür, makul şartlar altında oksijen ve suyla yansımaya girerek gazlaşır, karbonmonoksit ve hidrojen içeren hava gazı oluşur. Karbonmonoksit, teneffüs yoluyla insan bedenine girer, zehirler. Baş ağrısı, görme bozuklukları, uyku hali, zihinde bulanıklık, koma, depresyon görülebilir. Hatta bazen vefata bile sebebiyet verebilir. Bu yüzden kesinlikle kaliteli kömür satın almak hem dünyanın havasının pak kalması hem insanlarımızın sağlıklı pak bir havada yaşayabilmesi için çok değerli.” dedi.
KÖMÜR ALIRKEN NELERE DİKKAT EDİLMELİ?
– Nemi yüksek kömür yakılırken içerisindeki nemi atmak için daha fazla güce muhtaçlık duyar. Bu daha fazla kömür yakmaya sebep olur. Nemi yüksek kömür, kalorisi düşük ve makus kömür manasına geliyor.
– Kömürün neminin yepyeni bazda yüzden 10’dan fazla olamaması gerekir.
– Satın aldığınız kömürün torbalı olmasına itina gösterin. Torbasız satılan kömürlerin büyük kısmı kalitesiz ve kalorisi düşüktür.
– Torbasız satılan kömürlerin tabiata da büyük ziyanı var. Yandığı vakit asit yağmuru oluşturacak kadar kükürt içerir. Ayrıyeten bu kömürler torbalı kömürlere nazaran çok daha fazla kül oluşturur.
– Açıkta kömür satmak ve satın almak yasaktır. Etrafınızda torbasız (açıkta) kömür satın alanları gördüğünüzde ilinizdeki Vilayet Etraf ve Şehircilik Müdürlükleri ile Belediyelere bildirin. Pak bir hava için buna dikkat edilmesi gerekiyor.
– Torbalı kömür satın alırken de içerisinden birkaç torbayı seçip tarttırabilirsiniz. Yükünün gerçek olmasına dikkat edin.
– Torba üzerinde, firmanın ismi, kömürün menşei ve cinsi, kömürün orjinal bazda alt ısıl pahası, kuru bazda toplam kükürt ölçüsü, orjinal bazda nem ölçüsü, boyutu, firmanın adresi ve telefon numarasını gösterir bilgilerin olup, olmadığına kesinlikle bakın. Torbalı kömürün içinden fazla toz çıkarsa derhal satın aldığınız yeri uyarıp yenisiyle değiştirin.